SHAMSUDDIN AL-QUFAIRI AND HIS COMMENTARY NAMED AL-TALWIH ON SAHIH AL-BUKHARI

Abstract

Sahih al-Bukhari is the most studied and written commentary among the hadith sources as far as can be determined. The commentary studies on Sahih al-Bukhari continued in almost every period of the hadith history without interruption. One of the commentators was Shamsuddin al-Qufairi (d. 831/1427-28). He has two commentary works called al-Kawkabu al-sari fi Sahih al-Bukhari and al-Talvih ila maʿrifat al-Jamiʿi al-sahih. The fi rst commentary work, al-Kawkabu al-sari fi Sahih al- Bukhari, reported by its author to consist of three volumes could only partially reach our day. The second volume, thought to be in handwriting of the author, is located in the Berlin State Library. The second commentary work, al- Talwih ila ma’rifat al-Cami’i al-sahih, of six volumes is located in the Süleymaniye Manuscripts Library. However, this second work is not well known because of incorrect entries of its title and author in the records. In this article, the copies of Qufairi’s two commentary works available today on Sahih al-Bukhari and their contents were analyzed after information was provided about his life and works. Due to missing volumes of al-Kawkabu al-sari, al-Talwih ila ma’rifat al-Cami’i al-sahih was analyzed more in detail. Consequently, it was found out that Qufairi’s commentary work was orderly and systematic in terms of its style and method. and systematic in terms of its style and method.

Sahîh-i Buhârî, tespit edilebildiği kadarıyla hadîs kaynakları içerisinde zerinde en çok çalışılan ve şerh yazılan eserdir. Sahîh-i Buhârî’nin şerhi çalışmaları, hadîs tarihinin hemen her döneminde kesintisiz devam etmiştir. Şerh çalışması yapanlardan biri de Şemsüddîn el-Kufeyrî’dir (ö. 831/1427-28). Onun el-Kevkebü’s-sârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî ve et-Telvîh ilâ maʿrifeti’l-Câmiʿi’ssahîh olarak isimlendirdiği iki ayrı şerhi bulunmaktadır. Üç ciltten oluştuğu müellifi tarafından bildirilen ilk şerh el-Kevkebü’s-sârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî’nin tamamı günümüze intikal etmemiştir. Müellif hattı olduğu düşünülen ikinci cildi, Berlin Devlet Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Altı ciltten oluşan et-Telvîh ilâ maʿrifeti’l- Câmiʿi’s-sahîh isimli ikinci şerh ise Süleymaniye Yazma Eserler kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Ancak bu şerhin ismi ve müellifi kayıtlara hatalı girildiği için varlığından pek haberdar olunamamıştır. Bu makalede, Kufeyrî’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verildikten sonra her iki şerhinin günümüze intikal eden nüshaları ve içerikleri incelenmiştir. el-Kevkebü’ssârî’nin ciltleri eksik olması hasebiyle et-Telvîh ilâ maʿrifeti’l-Câmiʿi’s-sahîh daha ayrıntılı bir şekilde tetkik edilmiştir. Çalışmayla eserin, üslup ve yöntem açısından oldukça düzenli ve sistematik bir şerh olduğu görülmüştür.