An Analysis Of Shah Ismail’s Poems İn The Context Of Propaganda Elements And Ideological Background

Abstract

Shah İsmail who is someone of the parties to Alevi-Sünni discrimination that is one of breaking points according to the history of Turkish political and religious and have been coming by feeling its effekts in every period untill today. Shah Ismail, a famous poet who also wrote the Hatayi Divan, which includes elements of his own religious doctrine and presents the finest examples of the Azerbaijani Turkish of his time, is one of the rare Turkish rulers who combined three different missions—political, religious, and literary—into a single personality. Additionally, as the founder of the Safavid Empire in the 16th century, he became a prominent representative of Kizilbashism, a synthesis of heterodox Turkmen Sufism and Twelver Shi'ism. This study examines the propaganda elements and ideological background in Shah Ismail's poems. Additionally, the study aims to reveal how Shah Ismail, both as a ruler and a poet known by the pen name Hatayi, employed his poetry as a tool for propaganda. According to the findings of the study, Shah Ismail's poems prominently feature messages related to Alevi-Bektashi beliefs and elements that appeal to Turkmen communities. Likewise, the pure Turkish language used in his poems allowed him to directly address his target audience, the Turkmen people, which helped him gain a wide base of supporters. The superiority of the Turkmen over the Arabs and Persians is frequently emphasized in Shah Ismail's poetry, reflecting the intention to motivate the Turkmen. In the final analysis, it has been observed that Shah Ismail's poetry serves an effective function both as a literary and cultural work and as a political tool.

Şah İsmail, Türk siyasi ve dini tarihi açısından kırılma noktalarından biri olan ve etkilerini her dönemde hissettirerek günümüze kadar gelen Alevi-Sünni itilafının taraflarından biridir. İçerisinde kendi dini doktrinine ait unsurları da barındıran ve döneminin Azerbaycan Türkçesinin en güzel dil örneklerini veren Hatayi Divanını yazan ünlü bir şair olan Şah İsmail, siyasi, dini ve edebi olarak üç farklı misyonu tek bir kişilikte birleştirmiş ender Türk hükümdarlarından birisidir. O, 16. yüzyılda Safevi Devleti'nin kurucusu olarak, heterodoks Türkmen sufiliği ile 12 İmam Şiiliğinin bir sentezi olan Kızılbaşlığın önde gelen temsilcisi olmuştur. Bu çalışmada, Şah İsmail'in şiirlerindeki propaganda unsurlarını ve ideolojik arka planını incelenmektedir. Ayrıca çalışma, Şah İsmail'in hem bir hükümdar hem de Hatayi mahlasıyla tanınan bir şair olarak, şiirlerini nasıl propaganda aracı olarak kullandığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın sonuçlarına göre Şah ismail’in şiirlerinde Alevi-Bektaşi inancına dair mesajlar ile Türkmen topluluklarına hitap eden unsurlar dikkat çekmektedir. Keza şiirlerindeki dilin arı Türkçe olması, hedef kitlesi olan Türkmen halkına doğrudan hitap etmesini sağlamış, bu da ona geniş bir taraftar kitlesi kazandırmıştır. Şah İsmail’in şiirlerinde Arap ve Farslara karşı Türkmenlerin üstünlüğü sıkça vurgulanmakta, bu da Türkmenleri motive etme amacını yansıtmaktadır. Son tahlilde Şah İsmail’in şiirlerinin gerek edebi ve kültürel bir eser gerekse politik bir araç olarak etkili bir işleve sahip olduğu görülmüştür.