Amin Maalouf’tan Zygmunt Bauman’a Göç ve Kimlik

Abstract

Edebiyatçıların ve sosyologların işlediği unsurların başında insan ve toplum gerçekliği gelir. Sosyal problemler, toplumsal değişim süreçleri, ekonomik dönüşümler vb. edebiyatçıların ve sosyologların eğildikleri birçok alanda önemli yer tutar. Edebiyatçıların, sosyologların araştırma verilerinden yararlandıkları gibi, sosyologların da edebiyatçıların yapıtlarından yola çıkarak çözümlemelerde bulundukları görülür. Dolayısıyla her iki disiplini iç içe geçiren payda, edebiyatçılar ile sosyologların ortak bir çalışma sahasında eserlerini üretiyor olmalarıdır. Edebiyatçılar cephesinde 21. yüzyılın önde gelen yazarlarından, romanlarının yanı sıra denemeleriyle de kendinden söz ettiren Amin Maalouf; kimlik, göç, savaş, yoksulluk gibi birçok sosyal problemi ele almasıyla örneklendirilebilir. Maalouf, denemelerinde günümüz toplumlarını derinden etkileyen toplumsal olgulara tarihsel bir zeminden edebiyatçı duyarlılığıyla yaklaşır. Sosyologlar cephesinde ise modernite, holokaust, totaliterizim, etik, küreselleşme başlıklarını merkezine alan, yine 21. yüzyılın önemli kuramcılarından Zygmunt Bauman’dan söz edilebilir. Edebiyatın toplumsal yaşamı anlama noktasındaki işlevine de çalışmalarında yer açan Bauman, Maalouf’un kritik ettiği toplumsal gerçekliklerin büyük bir kısmıyla yakından ilişkili sosyolojik üretimlerde bulunmuştur. Her iki yazarın özellikle ötekileştirme ve dışlanma bağlamında göç ve kimlik üzerine ele aldıkları sorunsallar benzer bir felsefi arka plana sahiptir. Kimlik konusunda öne sürdükleri ile göç olgusunu ele alırken insanlık açısından etkilerini masaya yatırdıkları eserlerinde insanlığın geleceği adına bir öngörü de oluştururlar. Bu çalışmada farklı coğrafyalardan gelen Maalouf ve Bauman’ın göç ve kimlik konusundaki düşüncelerine yer verilirken, bir edebiyatçı ile sosyoloğun yakınlaşmasının birbirinden ayrıştırılmadan ele alınması hedeflenmektedir. Bu özelliğiyle çalışmanın, edebiyatçıların ve sosyologların sosyal problemleri kavrayış biçimlerinin benzerliklerine veya farklılıklarına dair geliştirilecek karşılaştırmalı incelemelere katkı sağlayacağı düşünülmektedir.