Soğuk Savaş Dönemi'nde Özgür Avrupa Radyosu'nu Konu Alan "Gerçekliğin Kuleleri" Adlı Kısa Film Üzerine İnceleme

Abstract

Özgür Avrupa Radyosu (ÖAR), 1950 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğinde antikomünist yayınlar yapmak üzere kurulan bir kurumdur. ÖAR, Soğuk Savaş döneminde doğrudan Doğu Blok'u ülkelerine farklı dillerde yayın yaparak, Batı Blok'unun lehine, Sovyetler Birliği'nin ise aleyhine propaganda faaliyetleri yürütmüştür. Bu süreçte ÖAR, yayınlarının Doğu Blok'u ülkeleri üzerindeki etkisini göstermek için "Gerçekliğin Kuleleri" adlı kısa propaganda filmi hazırlamıştır. Hazırlanan kısa film üzerinden aynı zamanda kamuoyundan da destek almayı amaçlamıştır. Bu çalışmada "Gerçekliğin Kuleleri" üzerinden, ÖAR'nin Doğu Blok'u ülkelerine yönelik faaliyetlerinin kitlelere ne şekilde aktarıldığının ve Batı ve Doğu Blok'unun kitlelere nasıl sunulduğunun ortaya konmasına çalışılmıştır. Bu amaçla çalışma kapsamında antropolog Claude Lévi-Strauss'un İkili Karşıtlıklar Modeli üzerinden, "Gerçekliğin Kuleleri", göstergebilimsel analiz yöntemi kullanılarak incelemiştir. Elde edilen bulgularda, kısa filmde ÖAR'nin radyo yayınlarının Doğu Blok'u ülkelerine gerçekleri yansıtan haber kaynağı olarak sunulduğu görülmüştür. Diğer yandan, kısa filmde Batı Blok'u ülkelerinin demokrasi ve özgürlük, Sovyetler Birliği'nin ise baskı ve esaret kavramları ile somutlandığı ortaya konmuştur.