YURT DIŞINDA ANA DİLİ OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ: BİR META-TEMATİK ANALİZ

Abstract

İkinci Dünya Savaşı’nda sonra yaşanan endüstriyel gelişimler neticesinde, özellikle Avrupa ülkelerinde işçi ihtiyacı ön plana çıkmış ve bu ihtiyacın karşılanması amacıyla işgücüne yönelik göçler yaşanmaya başlamıştır. Türkiye de var olan işgücü ihtiyacını karşılayan ülkelerden biri olmuş, bunun neticesinde de milyonlarca Türk vatandaşı farklı ülkelere göç etmiştir. Göç eden vatandaşların çocuklarının iki dilli ortamda dünyaya gelmesi de ana dili olarak Türkçe öğretimi faaliyetlerinin ön plana çıkmasında etkili olmuştur. İki dilli bir ortamda yetişen bireylere ana dili olarak Türkçe öğretimi faaliyetlerinin belirlenen hedeflere ulaşabilmesinde ve bireylerin ana dilini etkili bir şekilde kullanabilmesinde yürütülen çalışmaların niteliği oldukça önemli bir yerde durmaktadır. Bu araştırmanın amacı da yurt dışında ana dili olarak Türkçe öğretim faaliyetlerine yönelik hazırlanan çalışmaları meta-tematik analiz çerçevesinde inceleyerek mevcut durumu ortaya koymaktır. Belirlenen amaç doğrultusunda Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi ve Google Akademik, TR Dizin, EbscoHost, Web of Science gibi veri tabanlarından faydalanılarak 2010-2020 yılları arasında hazırlanan yurt dışında ana dili olarak Türkçe öğretimi konulu görüşme, gözlem, günlük verilerini içeren nitel çalışmalar analize dâhil edilmiştir. Araştırmada veriler, içerik analizinden faydalanılarak çözümlenmiş ve incelenen nitel çalışmalarda değinilen bulgulardan hareketle temalara ulaşılmıştır. Araştırmada; öğretmenlerin daha çok sorumluluk bilinciyle yurt dışında Türkçe öğrettikleri, bazı kurumların Türkçe öğretimini destekledikleri ancak destek vermeyen kurumların da olduğu, Türkçe öğretimi için hazırlanan programda ve ders kitaplarında sorunların olduğu, ikinci dilin ana dili olumsuz etkilediği, ailenin ve çevrenin genellikle Türkçe derslerini desteklediği gibi sonuçlara ulaşılmıştır.

As a result of the developments after the Second World War, more workers were especially in European countries needed for the industry. The workforce migration was a way of meeting this need. In this context, Turkey has become one of the countries that meet the workforce need, and as a result, millions of Turkish citizens have migrated to different countries. The fact that the children of the emigrated citizens were born in a bilingual environment has also been effective in bringing to the forefront the activities of teaching Turkish as a mother language. The quality of the studies carried out is very important for the activities of teaching Turkish to individuals raised in a bilingual environment to reach the determined goals and to enable individuals to use their mother tongue effectively. The purpose of this study was to reveal the current situation by examining the studies about teaching Turkish abroad as a mother tongue within the framework of meta-thematic analysis. In line with the determined purpose, the qualitative studies on teaching Turkish abroad as a mother language that used interviews, observations, and diary data as data collection method and that were conducted between 2010-2020 were included in the analysis. The studies were accessed at the databases such as the Higher Education Council Thesis Center TR Dizin, EbscoHost, Google Academic, Web of Science. The data were analyzed using content analysis and the themes were determined based on the findings of the qualitative studies examined. The followings have been concluded as a result of the analysis of the data: teachers teach Turkish abroad with a sense of responsibility; some institutions support Turkish teaching, but some institutions do not support it; there are problems with the curriculum and textbooks prepared for Turkish teaching; the second language affects the mother tongue negatively, the family and the environment generally support Turkish lessons.