SERHADDÜR!: OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DOĞU HUDUDUNDA KALE MODERNİZASYONU (VAN KALESİ ÖRNEĞİ)

Abstract

Kanunî Sultan Süleyman döneminde fethedilen Van kalesi, büyük bir Ortaçağ kalesi olması hasebiyle ateşli silahlar çağı için hantal bir yapıydı. III. Murad saltanatının başlarında Osmanlı İmparatorluğu ile Safevîler arasında yeniden başlayan ve bu sefer genel olarak kale alıp vermeler şeklinde cereyan eden uzun muharebeler döneminde bulunduğu konum itibari ile oldukça faaldi. Osmanlı-Safevî hududunda olması hasebiyle birbirleri ile savaşan her iki taraf için de hayli mühim olan Van kalesi, bilhassa Osmanlılar tarafından Safevîlerden alındıktan sonra sürekli olarak günün teknolojik imkânları çerçevesinde tecdit edilmiş ve uzun yıllar devam edecek bu muharebelerde sağlamlığı arttırılmaya çalışılmıştı. Bu çalışmada, Van kalesinin Osmanlı fethi akabinde başlayan ıslah çalışmaları ekseninde geçirdiği yapısal değişiklikler ortaya konulmaya gayret edilecektir. Bütün bunlar yapılırken kaledeki ambar, cephanelik, hamam, zindan vb. gibi askerî ve sivil yapılar hakkında da bilgiler verilecektir. Bilhassa Mühimme Defterleri kaynaklı takip edilmeye çalışılacak olan bu modernizasyon ameliyesi dönemin kroniklerinde ve günümüz tetkik eserlerinde geçen malumat ile desteklenecektir.