XIX. YÜZYILIN İLK ÇEYREĞİNDE GÜMÜŞHACIKÖY MADENLERİNİN DURUMU

Abstract

Osmanlı para düzeninin tedavül ihtiyacını karşılaması bakımından büyük ehemmiyet arz eden madenler, devletin gelir kaynakları arasında bulunması nedeniyle de önemlidir. Osmanlı Devleti, ilk dönemlerden itibaren ele geçirdiği bölgelerdeki madenleri stratejik ve askerî öneme sahip alanlar olarak görmüştür. XV. ve XVI. yüzyıllarda iyi bir düzeyde olan Osmanlı madenciliği, XVIII. yüzyıldan itibaren Avrupa’daki gelişmelere ayak uyduramayarak zayıflamaya başlamıştır. Bu çalışmada XIX. yüzyılın başlarında Gümüşhacıköy madenlerinin durumu incelenmiştir. XIX. yüzyılın ilk çeyreğinde Gümüşhacıköy madenleri emanet usulüne göre eminler aracılığı ile yönetilmektedir. Gümüşhacıköy’e atanan eminler genel olarak bir yıllığına atanmaktadır ve madende özellikle gümüş ve kurşun madenleri çıkarılmaktadır. Maden ocağının yakın çevresindeki yöreler maden ocağının ve burada çalışacakların ihtiyaçlarını karşılamak üzere görevlendirilmiştir. Bu bölgelerin reayası, hizmetleri karşılığında çeşitli vergilerden de muaf tutulmuşlardır. Gümüşhacıköy’de bir darphânenin bulunduğu ve çıkarılan gümüşün zaman zaman Samsun iskelesi üzerinden İstanbul’a gönderildiği anlaşılmaktadır. Bu çalışma kapsamında Devlet arşivleri fonlarında yer alan özellikle Cevdet tasnifi belgeleri kullanılmıştır.