Is Sheikh Gâlib's “Tûtî-i Zenbûr” a Flower?

Abstract

In this study, the "tûtî-i zenbûr" phrase in a couplet of Sheikh Galib will be discussed. The couplet which includes this phrase is: Gûyâ hayâl-i hatt-ı lebüňle müjemde hûn / Bâğ-ı vefâda tûtî-i zenbûrdur bana. There are basically two views on how this couplet should be understood. The studies on the subject are generally quoted by the statements of Ali Nihat Tarlan and Abdulkadir Gürer in explaining this sentence. According to these interpretations, this phrase in the couplet should be understood as "chatty parrot" or "a mythological bird with a half parrot and the other half a wasp". But we think that this phrase has a different meaning and “tûtî-i zenbûr” may be the name of a flower. In fact, this word was recorded as a flower name in an manuscript found in Kastamonu. According to the tradition of Divan poetry it is more appropriate to understand this phrase as a flower. In the last part of our work, we will present our findings on this subject.

Bu çalışmada, Şeyh Gâlib’in bir beytinde geçen “tûtî-i zenbûr” tamlamasının ne anlama geldiği üzerinde durulacaktır. Şeyh Galib, “tûtî-i zenbûr” tamlamasını Gûyâ hayâl-i hatt-ı lebüňle müjemde hûn / Bâğ-ı vefâda tûtî-i zenbûrdur bana beytinde kullanmıştır. Ali Nihat Tarlan söz konusu beytin geçtiği gazeli şerh ettiği çalışmasında bu tamlamayı “geveze papağan” olarak anlamlandırırken Abdulkadir Gürer de bu tamlamayla ilgili bir yazısında tamlamanın “bir yarısı papağan diğer yarısı ise arı olan mitolojik bir kuş” olarak anlaşılabileceğini söyler. Bu beyitte geçen “tûtî-i zenbûr”un nasıl anlaşılması gerektiği hakkındaki açıklamalar, genellikle Ali Nihat Tarlan ile Abdulkadir Gürer’in konuyla ilgili izahlarına dayanmaktadır. Fakat biz bu tamlamanın daha farklı bir anlamı olduğu ve bu tamlamanın beyitteki kullanım şekline göre bir çiçeği ifade ettiği düşüncesindeyiz. Nitekim Kastamonu’da bulunan bir el yazmasında “tûtî-i zenbûr” bir çiçek ismi olarak verilmiştir. Divan şiiri geleneğine göre de “tûtî-i zenbûr”un bu beyitte bir çiçek olarak anlaşılması daha uygundur. Çalışmamızın son bölümünde bu görüşümüzle ilgili tespitlerimize yer verilecektir.