Nisā from the Islamic Conquest to the Seljuks (30-426/650-1035)

Abstract

This study is about a specific section of the Islamic history of Nisā, which is located in the northern part of the Great Khorasan and whose ruins are located near Ashgabat, the capital of Turkmenistan today. In terms of time, it is limited to 396 Hijri/385 Gregorian years, from 30/650, when Nisā was conquered by Muslims, to 426/1035, when it came under Seljuk rule. It focused only on the city of Nisā and the rural areas in the region it controlled. In this phase, it aims to present the history of Nisā comprehensively, as a whole, with its political and socio-economic aspects. The method of the research is to evaluate the information compiled from medieval written sources by comparing or supplementing it with modern archaeological and geographical data and to present it by constructing it from a new perspective. The meaning and story of the name Nisā, the geographical location and conquest of the city, the political status of Nisā in Khorasan, the political-military events and rebellions that took place in the Nisā, the physical appearance and elements of the city center of Nisā, the settlements and ribats in the rural areas of Nisā, the social structure of the society of Nisā and their economic activities are within the scope of this article. The ultimate aim is to reveal the material and spiritual situation of Nisā, which constantly grew and developed during the four centuries following the Islamic conquest when it came under Seljuk rule.

Bu çalışma, kadim Horasan coğrafyasının kuzey kesiminde bulunan ve harabeleri günümüzde Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat yakınlarında yer alan Nesâ şehrinin İslamî tarihinin belli bir kesitini konu edinmektedir. Zaman olarak Nesâ’nın Müslümanlar tarafından fethedildiği 30/650 senesinden Selçuklu hakimiyetine girdiği 426/1035’e dek süren 396 Hicri/385 Miladi yıllık dilimle sınırlandırılmıştır. Mekan bakımından ise yalnız Nesâ şehrine ve onun kontrol ettiği bölgedeki kırsal kesime odaklanmıştır. Mezkûr evrede Nesâ’nın tarihini siyasi ve sosyo-ekonomik yönleriyle, bir bütün halinde, kapsamlı şekilde sunmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın ana yöntemi Orta Çağ yazılı kaynaklarından derlenen malumatı modern arkeolojik ve coğrafi verilerle karşılaştırarak yahut takviye ederek değerlendirmek ve yeni bir bakış açısıyla kurgulayarak arz etmektir. Nesâ adının anlamı ve öyküsü, şehrin coğrafi konumu ve fethi, Nesâ’nın Horasan’daki politik statüsü, Nesâ havalisinde cereyan eden siyasi-askeri hadiseler ve isyanlar, Nesâ kent merkezinin fiziki görünümü ve unsurları, kırsalda bulunan yerleşimleri ve ribatları, Nesâ halkının sosyal dokusu ve iktisadi faaliyetleri bu makalenin kapsamı dahilindedir. Nihai hedef İslam fethini takip eden dört asır boyunca sürekli büyüyen ve gelişen Nesâ’nın Selçuklu egemenliğine girdiği esnada maddi ve manevi açıdan ne durumda olduğunu ortaya koymaktır.