RÂFİ’ B. LEYS İSYANI

Abstract

Bu makale; 190/805-806 yılında, Orta Asya’da, Semerkant merkez olmak üzere Mâverâünnehir-Horasan bölgesinde, Râfi’ b. Leys adlı Arap kökenli şahsın liderliğinde, Horasan Valisi Alî b. Îsâ b. Mâhân tarafından temsil edilen Abbâsî idaresine karşı patlak veren büyük bir ayaklanmayı konu edinmektedir. Dönemin ana kaynaklarını ve çağdaş araştırmaları esas alarak Râfi’ b. Leys İsyanını kapsamlı bir şekilde ortaya koymaktadır. Abbâsî hakimiyeti altında ve Alî b. Îsâ b. Mâhân’ın yönetiminde Orta Asya’nın koşullarını incelemektedir. Abbâsî veliahtları Emîn-Me’mûn arasında vuku bulan kanlı iktidar mücadelesine zaman ve mekân olarak tesadüf eden Râfi’ İsyanının bu hadisedeki rolünü ve akabinde Mâverâünnehir’de Sâmânîler ve Horasan’da Tâhirîler hanedanlarının ortaya çıkmasında tesirlerini araştırmaktadır. Bu bakımdan Abbâsîler ve İslamî devir Orta Asya tarihi araştırmaları için katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

This article deals with the large-scale uprising that outbroke against the Abbasid government that represented by the governor of Khurasan Ali ibn Isa ibn Mahan, under the leadership of an Arab named Rafi ibn Layth, based in Samarkand in the Transoxiana and Khurasan region in Central Asia in 190/805-06. It reveals Rafi ibn Layth Uprising comprehensively based on the main sources of the period and contemporary studies. It studies the conditions of Central Asia under the Abbasid rule and the administration of Ibn Mahan. The uprising coincided with the bloody struggle for throne between the Abbasid heirs Amin and Ma’mun. This paper studies the role of Rafi’s uprising on the struggle between Amin and Ma’mun, and following this event, its effects on establishment of Samanid dynasty in Transoxiana and Tahirids in Khurasan. In these aspects, it contributes the studies of history of Abbasids and Central Asia in Islamic period.