YAHYA EL-HİMMANİ: HAYATI, İLMİ FAALİYETLERİ VE NİTELİKLERİ

Abstract

Hârezmli alimler, ilmi faaliyetleri ve eserleri vasıtasıyla Orta Çağ’da İslam biliminin gelişimine önemli katkılar sağlamışlardır. Onlardan biri olan Yahyâ el-Himmânî, dini ilimlerde hadis sahasında temayüz etmiş ve Müsned edebiyatının öncüleri arasına girmiştir. Bu makale Yahyâ el-Himmânî’nin detaylı bir biyografisidir. Onun nesebi, etnik menşei, ailesi, tahsili, hocaları, talebeleri, mezhebi ve el-Müsnedü’l-kebîr başlıklı kitabı hakkında bilgiler ihtiva etmektedir. Çoğu akranı olan hadis alimlerinin Yahyâ el-Himmânî’ye yönelttikleri ithamlara ve eleştirilere değinmektedir. Çünkü ona karşı takınılan menfi tavır Yahyâ el-Himmânî’nin hadis ilminde belki de hak ettiği şöhretini ve itibarını gölgelemiştir ve naklettiği hadislerin Kütüb-i Sitte külliyatı içinde yer bulmasını engellemiştir. Elbette ki Yahyâ el-Himmânî’nin lehinde ileri sürülen müspet görüşlere de çalışmada yer verilmiştir. Bu suretle makale, II-III/VIII-IX. yüzyıllara tanıklık eden Müslüman bir muhaddisin portresini çizmekte ve dönemin ilmi atmosferini de Yahyâ el-Himmânî örneğinde yansıtmaktadır. Araştırma tabakat ve rical edebiyatı başta olmak üzere, dönemin muteber kaynaklarında İslamî nakil usullerine göre aktarılan farklı rivayetler esas alınarak gerçekleştirilmiştir.

Khwārazmian scholars significantly contributed to the evolution of Islamic science in the Middle Ages through their scientific activities and works. One of them, Yahyā al-Himmānī, stood out in the field of hadith in Islamic religious sciences and became one of the pioneers of Musnad literature. This article is a comprehensive biography of Yahyā al-Himmānī. It contains information about his lineage, ethnic origin, family, education, teachers, students, sect, and his book named al-Musnad al-Kabīr. This study addresses the accusations and negative criticisms leveled against Yahyā al-Himmānī by hadith scholars, most of whom were his peers. The negative attitude towards him overshadowed Yahyā al-Himmānī’s fame and reputation in the science of hadith, which he perhaps deserved, and prevented the hadiths he narrated from being included in the Kutub Sittah collection. Of course, the positive views put forward in favor of Yahyā al-Himmānī were also included in the study. In this way, the article draws the portrait of a Muslim hadith scholar who lived in the II-IIIth/VIII-IXth centuries and sheds light on the scientific atmosphere of the era through the example of Yahyā al-Himmānī. The research was carried out based on different narrations conveyed by Islamic methods in the reliable sources of the period, especially in the tabaqat and rijal literature.