KADI BURHANEDDİN ve NESÎMÎ’NİN ŞİİRLERİNDE GEÇEN BİTKİ VE HAYVAN ADLARI ÜZERİNE

Abstract

Selçuklular döneminde bilim dili olarak Arapçanın, edebiyat dili olarak da Farsçanın kullanılması Oğuz Türkçesinin yazı dili olmasını zorlaştırmıştır. Selçukluların yıkılmasından sonra yaşanan Anadolu Beylikleri döneminde, Oğuz Türkçesi yazı dili olarak kullanılmaya başlanmıştır. 13.-15. yüzyıllar arasında Anadolu’da farklı konularda tercüme ve telif birçok eser verilmiştir. Bu eserlerden halkı eğitmek amacıyla yazılanlar genellikle Oğuz Türkçesiyle verilirken, edebî eserlerde Arapça ve Farsça, Selçuklu Dönemi kadar olmasa da varlığını sürdürmeye devam etmiştir. Bu dönemde Oğuz dil dairesi içinde yaşamış şairlerin şiirlerinde kullandıkları Türkçe kelimeleri tespit etmek, gerek şairlerin yaşadıkları coğrafya çerçevesinde oluşan Türkçe bilincini belirlemek, gerekse şairin muhayyilesinde yaşayan Türkçe kelime hazinesini ortaya koymak bakımından önemlidir. Bir şairin şiirlerinde kullandığı kelimeler, o şairin hayal dünyasının fotoğrafıdır düşüncesinden hareketle bu çalışmada Anadolu’da yaşayan Kadı Burhaneddin’le (öl. 1398), onunla yakın dönemde yaşamış olan Seyyid Nesîmî’nin (öl. 1417 ?) şiirlerinde bulunan bitki ve hayvan adları karşılaştırılacaktır. Mukayese edilecek olan bu iki şairin en önemli ortak özelliği, şiirlerinde Azerbaycan Türkçesi özelliklerinin bulunmasıdır. Çalışmada, bu şairlerin şiirlerinde geçen bitki ve hayvan adları tespit edilerek Türkçe kelimeleri hangi sıklıkla kullandıkları ortaya konacak, bitki ve hayvan adlandırmalarında tutulan yol ve şairlerin bu sözcükleri kullanım yeri ve biçimi üzerinde değerlendirmeler yapılacaktır.