AMASYA’DA ÂŞIK TARZI DESTAN GELENEĞİ

Abstract

Türk edebiyatı, bilinmeyen dönemlerden bugüne kadar, derin bir tarihi süreci kat etmiş ve oldukça geniş bir coğrafyada sözü ustaca kullanan sanatçılar ile zihinlere ve gönüllere hitap etmiştir. Kamlar, baksılar ve ozanlarla yaratılan kadim sanatsal söz zenginliği, âşıklarla devam etmiş ve değişen sosyo-kültürel ortamların değişmeyen estetik öznesi olmayı başarmıştır. Âşık tarzı kültür geleneğini yaratan zengin ve köklü Türk halk edebiyatı, bünyesine yeni değerler katarak gelişmeye devam etmiştir. Destanlar, âşık tarzı kültür geleneğinin önemli ürünlerindendir. Türk dünyasının önemli parçalarından biri olan Anadolu coğrafyası, âşık tarzı destancılık geleneği açısından da oldukça zengindir. Hazırlanan çalışma ile Amasya ilinin bu zenginliğe katkısının olup olmadığı, varsa bu katkının kent özelinde tarihi, kültürel alt yapısı ve ne boyutta olduğu incelenmiştir. Çalışma sonucunda, Osmanlı Devleti’nde şehzadelerin yetiştiği yer olması sebebiyle tarihî bir misyona sahip olan kentte bulunan yeniçeri ocağının, âşık tarzı destan geleneğini teşvik ettiği anlaşılmıştır. Kentin önemli bir parçası olan Alevi-Bektaşi kültürünün de yine âşık tarzı destan geleneğini beslediği tespit edilmiştir. Yazılı kültür ortamı destancılığının ortaya çıktığı dönemde Amasya’da yetişen âşıkların ürettikleri destanlarla bu yeni kültür ortamına katkı sağladıkları anlaşılmıştır. Yazılı kültür ortamı destancılığının yaşayan temsilcileri tespit edilmiş ve geleneğin yapısı hakkında onlardan elde edilen bilgiler çalışmaya kaydedilmiştir.