Ahkâm Defters by the Complaints Considerations of the Daily Life in the 18th Century in the Amid District (1700-1800)

Abstract

AhkâmDefters are mainly held to solve the complaints and problems of the people and to establish justice. These defters held in the name of 16 provinces in the Ottoman bureaucracy was organized in the name of Diyarbakir Province. In these defters, there are complaint records about Amid banners such as Mardin, Çemişgezek, Harput, Siverek, Hasankeyf, Ergani, Siirt, Çapakçur, Tercil, Kulp, Çermik, Pertek, Sincar, Atak, Mosul, Palu and Eğil. From these books, complaints from Amid district and incarnations, which are the administrative center of the Amid Sanjack, were examined within a period of one hundred years and these complaints were classified according to their subjects and used in the study. Among the people who lived in Amid district between 1700 and 1800, the most complaints about the subjects, the complaints in the district center or the rural areas and the solutions that the state found in these complaints were examined to the extent that they were reflected in the defters of their chiefs. Archives and documents. Thus, in the 18th century, the daily life of the Amid people was tried to be illuminated.

Ahkâm Defterleri, temelde halkın şikâyet ve problemlerini çözüme kavuşturmak ve adaleti tesis etmek amacıyla düzenlenmiştir. Osmanlı bürokrasisinde 16 eyâlet adına tutulan bu defterlerden birisi de Diyarbekir Eyaleti adına düzenlenmiştir. Bu defterlerde, başta Amid olmak üzere Mardin, Çemişgezek, Harput, Siverek, Hasankeyf, Ergani, Siirt, Çapakçur, Tercil, Kulp, Çermik, Pertek, Sincar, Atak, Musul gibi sancaklara dair şikâyet kayıtları bulunmaktadır. Bu defterlerden Amid sancağının idari merkezi olan Amid kazâsı ve kazâya bağlı nahiyelerden gelen şikâyetler yaklaşık seksen yıllık bir dönem içerisinde tespit edilmiş ve bu şikâyetler konularına göre tasnif edilerek çalışmada kullanılmıştır. 1700-1800 yılları arasında Amid kazâsı’nda yaşayan insanların en çok hangi konudan şikâyet ettikleri, şikâyetlerin kazâ merkezinde mi, yoksa kırsalda mı daha fazla olduğu ve devletin bu şikâyetlere getirdiği çözümler başta ahkâm defterlerine yansıdığı kadarıyla incelemeye tabi tutulmuş olup, ayrıca konunun desteklenmesi adına diğer arşiv vesikalarından da istifade edilmiştir. Böylece 18. yüzyılda Amid halkının gündelik yaşamı aydınlatılmaya çalışılmıştır.