ARCHAIC ELEMENTS IN THE REDUPLICATIONS IN THE SIVAS DIALECT

Abstract

The archaic form is generally defined in the literature as “a word or grammar feature that was used in the past stages of the language but is no longer used, that is, it has fallen out of use”. It is seen that many words that have fallen out of use in Standard Turkish continue to exist in Turkish dialects of Turkey. Archaic elements are linguistic data that are of great importance in terms of revealing the changes and developments that the language has undergone throughout history. In this respect, archaic elements provide many clues in determining both the vocabulary and the grammatical structure of the language. Reduplications, which are one of the methods used to strengthen and enrich the meaning and add harmony to the expression, are important formulaic language units of the Turkish language. One of the areas where reduplications are widely used is the Turkish dialects of Turkey. As in Standard Turkish, reduplications, which are one of the elements of harmony in dialects, are frequently used. In this study, archaic elements in the dilemmas in the mouth of Sivas were tried to be identified. In this study, archaic elements in the dilemmas in the Sivas dialect were tried to be identified. Compilation Dictionary was primarily used as the source text. The Compilation Dictionary, which is one of the most important sources containing the vocabulary of Turkish dialects in Turkey, was scanned and the reduplications with Sivas records were determined. Then, the studies conducted on the dialects of Sivas province were scanned and the reduplications that were present in these studies but not in the Compilation Dictionary were also included in the study. The archaic vocabulary in these determined reduplications was determined and the appearances of this vocabulary in historical texts were investigated. With this study, it was tried to determine the archaic elements hidden in the reduplications in Sivas dialect.

Arkaik biçimi alanyazında genel olarak “dilin geçmiş evrelerinde kullanılmış olup artık kullanılmayan, yani kullanımdan düşmüş, sözcük ya da dilbilgisi özelliği” olarak tanımlanmaktadır. Standart Türkçede kullanımdan düşmüş birçok sözcüğün Türkiye Türkçesi ağızlarında varlığını sürdürdüğü görülür. Arkaik unsurlar dilin tarih boyunca geçirmiş olduğu değişim ve gelişmeleri göz önüne sermesi bakımından büyük önem taşıyan dil verileridir. Bu bakımdan arkaik unsurlar hem dilin hem söz varlığının hem de gramer yapısının tespitinde pek çok ipucu verir. Anlamı kuvvetlendirmek ve zenginleştirmek, söyleyişe ahenk katmak için baş vurulan yöntemlerden biri olan ikilemeler, Türk dilinin önemli kalıplaşmış dil birimleridir. İkilemlerin yaygın olarak kullanıldığı alanlardan biri de Türkiye Türkçesi ağızlarıdır. Standart Türkçede olduğu gibi ağızlarda da ahenk unsurlarından biri olan ikilemelere sıklıkla başvurulmuştur. Bu çalışmada Sivas ağzında yer alan ikilemelerdeki arkaik unsurlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Kaynak metin olarak başta Derleme Sözlüğü kullanılmıştır. Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığını içeren en önemli kaynakların başında gelen Derleme Sözlüğü taranarak Sivas kaydı olan ikilemler tespit edilmiştir. Ardından Sivas ili ağızları üzerine yapılmış çalışmalar taranarak bu çalışmalarda var olup Derleme Sözlüğünde yer almayan ikilemeler de çalışmaya dahil edilmiştir. Belirlenen bu ikilemelerde yer alan arkaik söz varlığı tespit edilmiş ve bu söz varlığının tarihî metinlerdeki görünümleri araştırılmıştır. Çalışmayla Sivas ağzındaki ikilemelerde saklı kalmış arkaik unsurlar belirlenmeye çalışılmıştır.