ZEMAHŞERÎ’NİN ESERLERİNDE BULUNAN HADÎSLERİN KAYNAKLARI

Abstract

Ebu'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Ahmed ez-Zemahşerî ( ö. 538/1143), Harezm bölgesinde yetişen önemli Mutezilî âlimlerden biridir. İlim ve edebiyatın zirveye ulaştığı bir dönemde yaşayan Zemahşerî, tefsir, hadîs, kelâm, fıkıh, dil ve edebiyat gibi birçok sahada elliye yakın kitap kaleme almıştır. Eserleri, ilim camiası tarafından takdir edilmiş ve büyük değer verilmiştir. Bu makalede Zemahşerî'nin en önemli eserlerinden olan ve aynı zamanda çok sayıda rivâyete yer veren el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmizi't-Tenzîl ve 'Uyûnu'l-Ekâvîl fi Vücûhi'tTe'vîl, Rabîu'l-Ebrâr ve Fusûsu'l-Ahbâr ve Ruûsu'l-Mesâil isimli kitaplarında bulunan hadîslerin kaynakları tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen veriler bir bütünlük içerisinde değerlendirilip tablo ve grafiklerle takdim edilmiştir. Çalışma neticesinde, bu eserlerde bulunan hadîslerin büyük bir kısmının hadîsçiler tarafından muteber kabul edilen hadîs kaynaklarında yer aldığı sonucuna varılmıştır

Abu’l-Qasım Mahmud b. ‘Umar al-Zamakhshari (d. 538/1143) is one of the significant Mu’tazilite scholars who raised in the Harezm region. Zamakhshari, who lived in a period when science and literature reached its peak, wrote about fifty books on many fields, such as tafsir, hadith, kalam, fiqh, language and literature. His works have been appreciated and valued by the scholars. This study tries to establish the sources of the hadiths which were included in one of the Zamakhshari’s most important pieces of work titled: al-Kashshâf an haqâ’iq ghawâmid al-tanzîl wa-uyun al-aqâwîl fi wujûh al-ta’wîl, Rabîu’l-Ebrâr and Ruûsu’lMesâil. It has been found that a large part of the hadiths that found in these works are included in the sources of hadiths which were accepted by the muhaddiths. The obtained data were evaluated in a unity and presented with tables and graphs. As a result of the study, a large part of the hadiths found in these works came to be found in muhaddiths accepted sources of hadiths