OSMANLI SAVUNMA VE LOJİSTİK SİSTEMLERİ BAĞLAMINDA 1828-29 SAVAŞININ OKUNMASI

Abstract

XIX. yüzyıl Osmanlı Rus savaşlarında belirleyici olan unsur sadece Osmanlı ordularının modernize edilemeyişi ve askeri teknolojilerini yenilemeyişi değildir. Aynı zamanda Rus ordularının da teknik, taktik ve psikolojik harp unsurları bakımından kendilerini geliştirmiş olmalarıdır. 1768-74 savaşı sonrası imzalanan Küçük Kaynarca barışı ile Rusların Karadeniz ve Kafkasya bölgesine olan ilgisinin giderek bir stratejiye dönüştüğü bilinmektedir. Özellikle Karadeniz’in doğu kıyılarında elde ettiği üstünlükler sonucu Kafkasya siyasetinde daha başat bir rol üstlenmeleri kaçınılmaz olmuştur. Bu süreçte özellikle güney Kafkasya’daki iki Müslüman devlet olan İran ve Osmanlı’ya karşı elde ettiği iki önemli zafer ile bölgenin hâkim aktörü konumunu güçlendirmiştir. Rusların güney Kafkasya bölgesindeki hâkimiyetlerini perçinleyecek olan 1828-29 savaşı daha sonraki 1855-56 ve 1877-78 savaşları için de mihenk taşı mahiyeti arz etmektedir. Bu çalışmada askeri tarih çalışmaları kapsamında 1828-29 savaşının Osmanlı savunma ve lojistik sistemleri çerçevesinde değerlendirilmesi yapılacaktır. Osmanlı savunma anlayışının değişim ve dönüşüm içerisine girdiği bu dönemde müstahkem kale ve mevkilerin savunma kabiliyetlerinin artırılmasına yönelik girişimlerden daha ziyade askeri harcamaların lojistik ve tedarik unsurlarına yönelmesinin savaşların seyrine nasıl yön verdiği ortaya konulmaya çalışılacaktır. Ayrıca mevcut literatürde vurgulanan Rus ordularının stratejik üstünlük ve doğru taktikler ile Osmanlı ordusuna üstünlük kurduğu tezinin eleştirisi yapılacaktır. Kür ve Aras vadilerini mevcut kale ve sabit mevzilerle müdafaa etmenin zorluğundan dolayı mı? Rusların süratli ve baskın tipi manevralara daha çok yöneldiği sorularına cevap aranacaktır. Bu doğrultuda Osmanlı Arşiv kayıtları arasında bulunan ve 1828 savaşı öncesinde Ahıska kalesi ve çevresindeki kalelerin tamir ve teçhiz edilmesine yönelik hazırlanmış keşif defterleri üzerinden Anadolu’nun giriş kapısı konumunda olan vadinin elde tutulması için belirlenmiş stratejinin anlaşılması planlanmaktadır.

The decisive factor in the Ottoman-Russian wars of the 19th century was not only the failure of the Ottoman armies to modernize and renew their military technologies. The improvement of the Russian armies in terms of technical, tactical, and psychological warfare elements also played a significant role. Russian interest in the Black Sea and Caucasus regions gradually evolved into a strategic approach, particularly after the Treaty of Küçük Kaynarca signed following the 1768-74 war. The advantages they gained on the eastern shores of the Black Sea made it inevitable for Russia to assume a more dominant role in Caucasian politics. Strengthening their position as the dominant actor in the region, they achieved this particularly through two critical victories over Iran and the Ottoman Empire, two Muslim states in the South Caucasus. The 1828-29 war further consolidated Russian dominance in the southern Caucasus. This study evaluates the 1828-29 war within the framework of Ottoman defense and logistics systems as part of military history studies. During this period, as the Ottoman understanding of defense was undergoing transformation, efforts to enhance the defensive capabilities of fortified castles and positions became significant. However, the wars of the subsequent period highlighted how directing military expenditures toward logistics and supply elements shaped the outcomes of conflicts. This research criticizes the prevalent thesis in existing literature that emphasizes the Russian army's superiority over the Ottoman forces through strategic advantage and correct tactics. The study examines the strategic validity of the Russians' reliance on rapid and raid-style maneuvers due to the challenges of defending the Kur and Aras valleys with existing castles and fixed positions. Furthermore, to uncover the logistic capabilities of the Ottoman side during the war, reconnaissance records prepared for the repair and equipment of Akhaltsikhe Castle and surrounding fortifications prior to the 1828 war will be analyzed. The strategies formulated by Ottoman decision-makers to retain these valleys, which serve as gateways to Anatolia, will also be revealed.