Üç Taraflı Kayıt Yönteminin (Momentum Muhasebesi) Uygulanabilirliği Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

İşletmelerin etkin ve verimli olabilmeleri, belirledikleri amaçlara ulaşabilmeleri, büyüyebilmeleri en önemlisi de bunu sürdürülebilir hale getirebilmeleri için muhasebe önemli bir fonksiyondur. Muhasebe fonksiyonunda ise en önemli unsur kayıt sistemidir. Geçmişten günümüze muhasebede kayıt yöntemi olarak, tek taraflı kayıt yöntemi ve çift taraflı kayıt yönteminin kullanıldığı bilinmektedir. Ancak son yıllarda çift taraflı kayıt yöntemini bir adım daha öteye taşıyan üç taraflı kayıt yöntemi dillendirilmeye başlanmıştır. Bu yöntemi Japon bilim adamı Yuji Ijiri ilk kez 1982 yılında "Üç Taraflı Kayıt Sistemi ve Gelir Momentumu" adlı eserde ortaya koymuştur. Ijiri, çift taraflı kayıt yönteminin zayıf ve eksik yönlerine vurgu yaparak, bunları giderici üç taraflı kayıt yöntemini geliştirmiş ve daha sonraki yıllarda bu yöntemle ilgili çeşitli eserler de yayımlamıştır. Çalışma da Ijiri tarafından geliştirilen bu yöntemin uygulanabilir olup olmadığının ortaya konması amaçlanmıştır. Bu bağlamda, öncelikle üç taraflı kayıt yönteminin işleyiş felsefesi açıklanmış, geliştirilen örnek bir uygulamadan hareketle muhasebe kayıtları hem çift taraflı kayıt yöntemine hem de üç taraflı kayıt yöntemine göre yapılmış ve her iki kayıt yöntemi karşılaştırılarak, üç taraflı kayıt yönteminin uygulanabilirliği değerlendirilmiştir. Sonuç olarak bu kayıt yönteminin bazı koşulları yerine getirmesi şartıyla uygulanabilir olduğu sonucuna varılmıştır. Bu sonuçtan hareketle bu çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.