Osmanlı Devleti’nde Ecnebilerin Esnaflığı Meselesi

Abstract

Bu çalışmada 1838'de yapılan Balta Limanı Antlaşması'ndan 1861'de imzalanan Kanlıca Antlaşmalarına kadar geçen süre içinde Osmanlı tebaasından olmayanların Osmanlı tebaasına ait olan esnaflık mesleğini yapmaları ve buna bağlı olarak yaşanan sorunlar incelenmektedir. Herhangi bir iş kolunun belirli bir alanında uzmanlaşmış meslek sahipleri olarak tanımlanan esnaflık Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan itibaren belirlenen kurallar çerçevesinde icra edilmiştir. 19. yüzyılın başından itibaren bağımsızlık hareketleri sonucunda Osmanlı Devleti'nden ayrılarak yeni devletler kuran fakat Osmanlı topraklarında yaşamaya devam edip ecnebi olmayı seçen eski Osmanlı ahalisi ile ulaşım imkânlarının artması sonucu Osmanlı topraklarına gelen yabancılar geçimlerini temin etmek için esnaflık yapmışlardır. Bu durum yeri geldiğinde kendilerini ecnebi olarak tanımlayan bu esnaf grubunun hem Osmanlı ekonomisine hem de yerli esnafa zarar vermesiyle yeni bir boyut kazanmıştır. Bu manada daha fazla faaliyet gösterebilmek için Osmanlı Devleti'ne yeni imtiyazlar vermesi yönünde baskılar yapılmıştır. Başta İngiltere, Fransa ve Rusya olmak üzere onların desteklediği ve sayıca Osmanlı ülkesinde dükkân açarak en fazla oranda esnaflık yapan Yunanlılar ve hatta İranlılar ülkenin birçok yerinde bu işe el atmışlardır. Yerel esnafın zarara uğradıklarına dair yapmış olduğu şikâyetler veya devletlerarası ilişkiler bağlamında Bâbıâli, zaman zaman ecnebilerin esnaflık yapmasını önlemeye bazen de devletlerarası ilişkilerde bir koz olarak kullanmaya çalışmıştır

In this study it is aimed to investage the trade of the foreigners that they performed the businesses which the Ottoman people did in the Ottoman Empire between the periods 1838 Balta Port Agreement and 1861 Kanlıca Agreement and the problems they faced during the mentioned periods. The trade issues in those periods which were defined as the business that was performed by non-expert people were performed under certain rules beginning from the establishment of the Ottoman Empire. The immigrant foreigners started to perform different types of trades to lead their life in the Ottoman Empire after the transportation became easier compared to the past although they established new states beginnig from the independence movements started at the first part of the 19th century but, they prefered to live under the dominian of the Ottoman Empire. Such a new case gave some harm to the Ottoman businessmen and the economy of the Ottoman Empire. However, they started to urge Ottoman Empire to give them some further priviliges to increase the volume of their trade. English, French and Russian businessmen and the Greek even the Iranian businessmen supported by the England France and Russia started to open new shops in different cities of Ottoman Empire. Related to the complains of the native merchants and the international relations, Ottoman Empire took some precautions to prevent the business of the foreigners and sometimes the State used such a case as a trump in international relations