Ahıska Kazası Hurûfât Defterleri Örneğinde Bölgenin Toplumsal Tarihi

Abstract

Bu çalışmada Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde Hurufat Defterleri kataloğunda bulunan Ahıska kazası kayıtları örneklem olarak alınmak suretiyle kazanın toplumsal tarihine ilişkin bir kesit sunulmak istenmiştir. Seçilen defter serisi XVI. yüzyıl sonlarında Osmanlı idaresine giren ve XIX. yüzyıl başlarında Osmanlı idaresinden çıkan Ahıska bölgesine ait olması hasebiyle bölgenin Türkleşme ve İslamlaşma süreçlerini aydınlatması bakımından önem arz etmektedir. Ahıska kazasına ait 23 defter üzerinden bölgenin 1690 ile 1834 yıllarına ait vakıf teşkilatının işleyişini çeşitli cami, mescid ve medrese gibi üniteler üzerinden inceleme fırsatı hâsıl olmuştur. Özelikle bu vakıf kurumlarında görevli olan personelin isimleri, atanma usulleri, kazançları, görev süreleri vb. kriterler üzerinden Ahıska bölgesinin toplumsal tarihine ilişkin tespitler yapılmıştır.

In this study, it is aimed to present a social history of Akhaltsikhe district by taking the records of Akhaltsikhe district in the Hurufat registers catalogue in the Archives of the General Directorate of Foundations as a sample. Since the selected register series belong to Akhaltsikhe region, which entered the Ottoman administration at the beginning of the sixteenth century and broke of ties with Ottoman administration at the beginning of the nineteenth century, they have an important role on illuminating the Turkization and Islamization process of the region. Through 23 registers belonging to the Meskhetian district, it was possible to examine the abundance of the foundation organization between 1690 and 1834 through units such as various mosques, masjids and madrasahs. In particular, some observations are presented taking into consideration the names of the personnel working in these foundation institutions, their appointment procedures, earnings, terms of office.