ÇOCUKSUZLUK SAĞALTIMINDA SATILMA RİTÜELİ – RİTÜELİN TARİHSEL BAĞLAMI VE METAFORİK DİLİ

Abstract

Kültürel kimliğe ait unsurlar, birtakım kodlarla, simge ve sembollerle kültürel bellekte saklanır. Kültürel bellekte kodlanmış, kültüre ait unsurların kuşaklar arası aktarımı ise gelenek, ritüel, tören; gibi araçlarla sağlanır. Ortak belleğe ait ögelerin hatırlanması ve bir disiplin çerçevesinde tekrarı, toplumsal yapının sürekliliğinde büyük öneme sahiptir. Bu bağlamda, içeriği statik, icrası dinamik işlevsel uygulamalar olan ritüeller; ortak belleğin ya da kültürel mirasın aktarımında kültürel belleğin birer kurucu ilkesi olarak ritüel devamlılıklarla tekrarlanmaktadır. Toplumsal belleğin en önemli ögelerinden olan ritüelistik uygulamalarda farklı katmanların ve çeşitli sosyal, tarihî, dinî vb. tabakaların izlerini bulmak mümkündür. Bu çalışmada Amasya yöresindeki "satılma ritüeli" üretildikleri tarihsel bağlamla ilişkilendirilerek; ritüel sembollerinin kavramsallaştırılma biçimleri ve ritüellerin farklı icra biçimleri bir araya getirilerek söz, eylem ve işlev bağlamında değerlendirilmiştir. Satılma ritüeli, çocuk sahibi olmak için yapılan ve öznesinin kadın olduğu bir ritüeldir. Cinsiyetine veya toplumsal rolüne uygun olarak üreme sürecinde bir talihsizliğe maruz kalan kadınlar, çocuk sahibi olmak için türbeye/evliyaya ya da kutsal ağaç, taş ve sulara satılırlar. Ritüeller simgesel ve inançsal bağlamda kriz çözücü işlevleriyle geleneksel şifa uygulamalarında yer alırlar. Ritüellerin simgesel içeriği, ortak değerlerin ve inançların geniş, vurgulu bildirimi olan mitik pek çok unsuru da barındırmaktadır; bu bağlamda geleneksel şifa uygulamalarından "satılma" ritüelinin icra edilme dinamikleri ve altında yatan sembolik anlam repertuarları çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada, gözlem ve katılımlı gözlemler neticesinde "satılma" ritüelinin farklı performansları izlenerek verilere ulaşılmıştır. Sembollerin açıklamasının önemli bir kısmının halk etimolojisi üzerinde durması ve ritüel bir sembolün açıklamasının bir parçasını oluşturması nedeniyle doğrudan bir anlatım ile ritüeller aktarılmıştır

The elements of cultural identity are preserved in cultural memory with some codes, tokens and symbols. Intergenerational transmission of cultural elements encoded in cultural memory is provided by means such as customs rituals, ceremonies, etc. Recalling the elements of the common memory and the regular repetition has great prominence in the continuity of the social structure. In this context, the rituals, of which content is static, performance is dynamic and functional, is repeated with ritual continuities as the founding principle of cultural memory in the transmission of common memory or cultural heritage. In ritualistic practices, one of the most important items of social memory, it is possible to find the signs of the different social layers and various social, historical and religious, strata. It is possible to find traces of the layers. In this study, the satılma ritual in Amasya region associating with the historical context in which they are produced; we combined and the conceptualization of ritual symbols and the different modes of performance of rituals and evaluated in the context of word, action and function. Satılma ritual is a ritual that is performed to have a child and that the subject is a woman. Women who have been subjected to reproductive misfortune in accordance with their gender or social role are “sold” to a tomb/a saint or a holy tree, stone and water to have children. Rituals rank among the traditional healing applications in the sense of symbolical and religious with crisis resolution functions. The symbolic content of the rituals hold plenty of mythic components which are the extensive emphaticicial notices of the common values and beliefs. It is read into exerciable dynamics of rituals which take part in satılma ritual applications and their core symbolic meaning reportoirs. Using general observations and participatory observations research techniques we followed different performances of the satılma ritual in situ and gathered the data. Folk etymology constitutes a part of ritual explaining a symbol. For this reason direct rituals and rituals are conveyed