İklim Değişikliğinin ve Kentleşmenin Etkilerini Akarsu Kıyısı Yerleşim Alanlarında Sel Felaketi Üzerinden Tartışmak

Abstract

İklim değişikliği kaynaklı sel ve taşkın felaketleri, küresel ölçekte birçok yerleşim alanı için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Bu felaketler, insan hayatına ve ekonomik faaliyetlere büyük zarar vermenin yanı sıra, aynı zamanda yapılaşmış çevreyi olumsuz etkilemektedir. Sel felaketlerinin ortaya çıkmasında; iklim değişikliğine bağlı olarak artan yağış miktarları, tarım alanlarının ve ormanlık bölgelerin tahrip olması, altyapı eksiklikleri, yerleşmelerin doğal afetlere hazırlıksız olması, yanlış konumlandırma ve plansız yapılaşma gibi faktörler etkili olmaktadır. Bu nedenle, sel felaketlerini önlemek için özellikle akarsu kıyısındaki yerleşim alanlarının sel direncini artırmak ve olası felaketlerin etkilerini azaltmak amacıyla bütünlük arz eden afet yönetimi yaklaşımını benimsemek, etkili ve sürdürülebilir çözümler geliştirmek gereklidir. Bu çalışma kapsamında ilk olarak 2021 yılında Bozkurt, Ayancık ve İnebolu-Özlüce örnekleminde meydana gelen seller incelenmiştir. Bu bulgulardan yola çıkılarak alan araştırması bölümünde 2022 ve 2023 yılında İnebolu'da meydana gelen sel felaketlerinin sebepleri araştırılmıştır. Çalışmada yöntem olarak nitel veri analizi yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca örneklem alanlarının incelenmesinde hasarlar fotoğraflar yardımıyla gözlem aracılığı ile incelenmiştir. Çalışma kapsamında belirlenen örneklem alanlarındaki taşkın yönetim planları doğrultusunda taşkın tehlike riskleri incelenmiştir ve elde edilen bulgular sonucunda problemler tespit edilmiştir. Belirlenen problemler planlama, tasarım ilkeleri ve yasal ve yönetsel çerçeve kapsamında değerlendirilmiştir. Sonuç olarak akarsu kıyı yerleşme alanlarının sel afetlerine dirençli hale getirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.