OSMANLI İMPARATORLUĞU'NUN 17. YÜZYILDAKİ ,ALACAKARANLIĞINDAN' BİR KESİT: TRABZON SUBAŞILARININ YERELLEŞMESİ

Abstract

,Klasik' dönemde merkezden atanan subaşıların yerini 17. yüzyılda sancakbeyiler ve beylerbeyiler tarafından atanan subaşılar almıştı. Bu durum subaşılık bağlamında nisbî bir yerelleşmeyi beraberinde getirmişti. Subaşı olarak atandıkları şehirler ile sosyo-ekonomik bağları olan bu yeni vazifeliler, söz konusu yerellikten kaynaklanan iktisadî muhtevaları ile geleneksel Osmanlı siyaset pratiğinden farklı bir görünüme işaret ediyorlardı. İltizâm üzere verilen ve gittikçe daha çok malî bir görev haline gelen subaşılığın bu yeni muhtevası, şehirle olan münasebetinde ,salgunlar' şeklinde tezahür ediyordu. İşte 17. yüzyılın ilk yarısında Trabzon'daki subaşıların konu edinildiği bu yazıda, bilhassa şer'iyye sicilleri üzerinden bu yeni subaşıların çalışma biçimleri örneklendirilmek istenmiştir. Bu şekilde 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun içerisinden geçtiği ,alacakaranlığın' aydınlatılmasında küçük bir katkı yapmak hedeflenmiştir.

In the 17th century, the ,subaşı', who were appointed from the center in the "classic" period were replaced by the ,subaşı's appointed by ,sancakbeyi' and the ,beylerbeyi'. This situation ended up in a relative decentralization in the context of the subaşı. These new officers had socio-economic ties with the cities they were appointed as subaşı, which was substantially aberrant from the traditional Ottoman political practice. The position of subaşı became more and more financial, which was manifested in the form of ,salgun' (a special tax collected in extraordinary times of deficit spending) in their relationship with the city. In this paper, which describes the subaşı in the 17th century in Trabzon, the work pattern of this new kind of subaşı was tried to be exemplified, depending on the knowledge obtained from the Sharia court records. By this way, we intended to make a small contribution to the enlightenment to the "twilight" period of the Ottoman Empire in the 17th century.