Türkiye özelinde doğa kaynaklı afetlere yönelik bir araştırma

Abstract

Tanımlayıcı tipte planlanan çalışmanın amacı, 1900 ve 2021 yılları arasında Türkiye’de yaşanmış doğa kaynaklı afetlerin, ana afet tipi, ölü sayısı, etkilediği kişi sayısı, olay başına ölüm oranı, olay başına etkileme oranı ve deprem nedeniyle yıllık ortalama ölüm oranı hasar göstergeleri açısından incelenmesidir. Çalışmanın evrenini, 1900 ve 2021 yılları arasında Türkiye’de yaşanmış, EM-DAT veri tabanı tarafından kaydedilmiş doğal kaynaklı afetler oluşturmaktadır. Bu çalışma için gerekli olan veriler EM-DAT veri tabanından temin edilmiştir. Veriler Excel ortamına aktarılmış ardından, SPSS 25.0 paket programı kullanılarak basit frekans analizi yapılmıştır. Çalışma iki bölümde planlanmıştır. Birinci bölümde Türkiye’de ortaya çıkmış doğa kaynaklı afetler, hasar göstergeleri açısından incelemesi yapılmış ve bu şekilde Türkiye’nin mevcut durum ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ise dünyada, hem doğa kaynaklı afetlerin neden olduğu hasar göstergeleri açısından hem de Türkiye’de en fazla ölüme ve etkilenmeye neden olan afet türünün deprem ana afet türünün olması nedeniyle, depremlerin neden olduğu hasar göstergeleri açısından ilk onda bulunan ülkeler tespit edilmiştir ve bu sıralamalarda Türkiye’nin konumu incelenmiştir. Sonuç olarak birinci bölümde, Türkiye’de 1900-2021 yılları arasında 205 doğa kaynaklı afet olayının yaşandığı ve bu afetler sonucunda toplamda 97.086 kişinin hayatını kaybettiği ve 9.787.122 kişinin ise etkilendiği saptanmıştır. Doğa kaynaklı afetlerin hasar göstergeleri açısından yapılan sıralamalarda olay başına etkileme oranı haricinde diğer hasar göstergeleri sıralamasında depremlerin ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Bu sıralama, Türkiye için en öldürücü ana afet türünün depremler olduğu tespit edilmiştir. İkinci bölümde ise dünyada doğa kaynaklı afet türlerinin sayısı ve bu afetlerin neden olduğu ölü sayısı ve etkilenen kişi sayısı açısından yapılan sıralamalarda ise ilk onda Türkiye’nin ismi yokken sadece deprem özelinde yapılan sıralamalarda ise Türkiye’nin isminin ilk on içerisinde olduğu tespit edilmiştir. Dünya ülkelerine göre Türkiye doğa kaynaklı afetler arasında afet sayısı, ölü sayısı ve etkilenen kişi sayısı hasar göstergeleri açısından en fazla depremlerden etkilendiği tespit edilmiştir.