İzmir’in Cumhuriyet ile Birlikte Yeniden İnşası ve İzmir Şehir Anıtlarının Cumhuriyet Temsili

Abstract

Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte İzmir şehrinin yaşadığı toplumsal/kentsel dönüşümün ve İzmir şehir anıtlarının Cumhuriyet’i temsillerinin incelendiği bu araştırma nitel yöntem ilkelerine uygun şekilde doküman incelemesi olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda önemli bir liman kenti olan İzmir’in işgaller ve savaşlar nedeniyle önemli hasarlar aldığı, mimari açıdan kayıpların en büyüğünü ise 1922 Yangını sırasında verdiği görülmüştür. Yangının İzmir’de mimari, sosyal ve ekonomik açıdan çok önemli kayıplara ve değişimlere neden olduğu saptanmıştır. Büyük yangından sonraki yıllarda İzmir’in yeniden bir inşa süreci yaşadığı, bu süreçte hem yangının şehirde açtığı yaraların sarıldığı hem de yeni yönetim biçimi olan Cumhuriyet’i yansıtan yeni eserlerin inşa edildiği belirlenmiştir. Büyük bölümü yeniden inşa edilen İzmir’in sosyolojik yapısı ve ekonomisi de bu süreçte büyük bir değişime uğramıştır. Şüphesiz bu değişime etki eden faktörlerden biri de ülkenin yeni yönetim biçimi olan Cumhuriyet’tir. Bu bağlamda Cumhuriyet’in getirdiği yeni anlayışın korunması, yapılan yeniliklerin kalıcılığının sağlanması, gelecek nesillere Cumhuriyet bilincinin kazandırılması, ekonomik ve siyasi zaferlerle taçlandırılan savaş tarihinin bilinmesi için ülke genelinde yıllar içinde yaygınlaştırılan anıt kültürünün İzmir’de de kendini gösterdiği, bu anıtların İzmir’de Cumhuriyet’i simgelediği tespit edilmiştir. Bu tespitler ışığında bu araştırmada İzmir’ de kentin farklı bölgelerinde konumlandırılan anıtların Cumhuriyet’i temsiliyeti biçimsel ve anlamsal olarak incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın anıt kültürünün yaşatılması, Cumhuriyet değerlerinin korunması, kent kültürü için önemli bir sembol haline gelen anıtların anlamsal önemlerinin anlaşılması açısından literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Sonuç olarak İzmir şehir merkezinde bu araştırma kapsamında tespit edilen anıtların dikkat çekici oldukları, Cumhuriyet’i ve belirli bir fikri temsil ettikleri, anıta konu olan olay ya da durum ile ilgili bir imaj çizdikleri görülmüştür.