BİLİNMEYEN BİR YATIR VE BATTAL GAZİ DESTANI BAĞLAMINDA AZİZ MAMAS’TAN CAMBAZ PİR’E KUTSAL’IN SÜREKLİLİĞİ

Abstract

İnanç ile kutsal arasındaki güçlü bağ hayatın her alanında varlığını sürdürmektedir. Tarihsel bir sürekliliğe sahip olan kutsal kavramı aynı zamanda kültürle iç içedir. Türk kültürü gibi kökleri kadim zamanlara ulaşan yapılarda kutsal olgusu hem çeşitlenmekte hem de zengin bir boyut kazanmaktadır. Bu derinlik ve zenginlik kutsalı gündelik hayatta iç içe yaşanan bir unsura dönüştürmektedir. Türk kültürünün hâkim olduğu coğrafyalarda rastlanan ziyaret yerleri ve çevresinde gelişen inanışlar, uygulamalar kutsaldan beslenen zenginliklerden biridir. Kırşehir"e bağlı Çayağzı (Cemele) köyünde bulunan Cambaz Pir"e ait ziyaret yeri kutsalın kültür içerisindeki sürekliliğini göstermesi bakımından önemlidir. Kaynak kişilerden derlenen bilgiler ışığında yapılan inceleme sonucunda bir Hristiyan Azizi olan Mamas"ın Battal Gazi Destanı"nda yer alan Şemmas Pir ve Cemele"de mezarı bulunan Cambaz Pir ile olan ilişkisi tespit edilmiştir. Bu ilişki üzerinden kutsalın Cambaz Pir özelinde kültür içerisinde canlı ve sürekli olmasında Battal Gazi Destanı"nın oynadığı işlevsel rol üzerinde durulmuştur. Sonradan Müslüman olan bir azizin hakkında anlatılan menkabelerin içeriğine dair değerlendirmeler yapılmıştır. Yöre halkı tarafından veli mertebesinde görülen Cambaz Pir"in mezarı çevresinde gelişen inanç ve uygulamaların Türk kültürüyle olan ilişkisine dair tespitlere yer verilmiştir. Değerlendirilen yönleriyle Cemele"de bulunan Cambaz Pir"e ait mezar yeri kutsalın kültürler üstü gücünü ortaya koymakta, bu dönüşümün destan, menkabe gibi sanatsal ürünlerle olan ilişkisine dair değerlendirme yapma imkânı vermekte ve kutsalın çevresinde hayata geçen inanç ve uygulamaların bu sürece etkisini göstermektedir

The strong bond between the sacred and faith continues to exist in all areas of life. The concept of sacred, which has a historical continuity, is entangled with culture. In the structures rooted in ancient times, such as Turkish culture, the phenomenon of sacred is being diversified, as well as gaining a rich dimension. This depth and richness, transform sacred into an element which is intertwined in everyday life. The places of visit located at the regions dominated by Turkish culture and the beliefs and practices built up around them is one of the richness fed from sacred. The place of visit belonging to Cambaz Pir, located at Çayağzı (Cemele) village of Kirsehir, is important in terms of showing the continuity of sacred in the culture. As a result of the review of the information collected from the people, the connections of Mamas, who had been a Christian saint, with Şemmas Pir, who had been mentioned in Battal Gazi Saga, and with Cambaz Pir, whose tomb is located at Cemele, have been determined. Through these relationships, the functional role of Battal Gazi Saga was emphasized for the vitality and continuity of sacred within the culture, particularly for Cambaz Pir. The content of the legends told about a later Muslim Saint were evaluated. Remarks about the relationship of the beliefs and practices developed around the tomb of Cambaz Pir with Turkish culture were covered. Regarding the evaluated aspects, the tomb belonging to Cambaz Pir, located at Cemele, reveals the supracultural power of the sacred; allows the assessment of the relationship between this transformation and works of art, such as saga, legend; and shows the impact of the beliefs and practices brought to life around the sacred on this process