Kronik hastalığı olan bireylerde öz yönetim ve sağlık arama davranışlarının belirlenmesi

Abstract

Kronik hastalıklı bireylerin sahip olduğu bilgi, beceri ve tutumlar hastalık öz yönetim sürecinin başarılı şekilde yönetilmesini etkilerken, bu kapsamda bireylerin sağlık arama davranışlarını etkili şekilde kullanması da önemlidir. Bu araştırmanın amacı kronik hastalığı olan bireylerde öz yönetim ve sağlık arama davranışlarını ve aralarındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma tanımlayıcı, kesitsel tipte yürütülmüştür. Araştırma verileri bir eğitim ve araştırma hastanesinin dahiliye, göğüs hastalıkları ve kardiyoloji kliniklerinde toplanmıştır. Tanı veya tedavi amacıyla dahili kliniklerde yatan, 18 yaş ve üzeri olan, en az bir kronik hastalık tanısı alan, Türkçe konuşan, bilişsel sorunu olmayan, araştırmaya katılmaya onam veren 220 birey çalışmaya dahil edilmiştir. Araştırma verileri, Kişisel Bilgi Formu, Kronik Hastalık Öz Yönetim Ölçeği ve Sağlık Arama Davranışı Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırma kapsamına alınan hastaların yaş ortalaması 64,14±11,99, kronik hastalık tanı süresi ortalamaları 11,77±8,60 yıldır. Kronik hastalık öz yönetiminin yaş, eğitim durumu, çalışma durumu, sosyoekonomik durum, tanı süresi ve sağlık durumunu algılama düzeyine göre anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır. Sağlık arama davranışlarının yaş, cinsiyet, eğitim durumu, çalışma durumu, medeni durum, sosyoekonomik durum, tanı süresi ve sağlığı algılama durumuna göre anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır (p<0,05). Damgalamayla baş etme ve sağlık bakım etkinliği ile online sağlık arama davranışı ve sağlık arama davranışları toplam puanları arasında pozitif yönde; tedavi uyumu ile geleneksel sağlık arama davranışı arasında negatif yönde, düşük düzeyde anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. Sağlık bakım etkinliği ile profesyonel sağlık arama davranışı arasında pozitif yönde, orta düzeyde anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır (p<0,001). Kronik hastalığı olan bireylerin çoğunun bakımlarını kendileri sağladıkları göz önüne alındığında, bireylerin öz yönetim davranışlarının desteklenmesi ve bu süreçte kullandığı sağlık arama davranışlarının belirlenmesi önemlidir.

The knowledge, skills and attitudes of individuals with chronic diseases affect the successful management of the disease self-management process, and in this context, it is important to use the health-seeking behaviors of individuals effectively. The aim of this study is to determine self-management and health-seeking behaviors and the relationship between them in individuals with chronic diseases. The research was conducted in descriptive, cross-sectional type. The research data were conducted in the internal medicine, chest diseases and cardiology clinics of a training and research hospital. The study included 220 individuals who were hospitalized in internal clinics for diagnosis or treatment, were 18 years of age and older, were diagnosed with at least one chronic disease, spoke Turkish, had no cognitive problems, and gave consent to participate in the study. Research data were collected using the Personal Information Form, the Chronic Disease Self-Management Scale and the Health Seeking Behavior Scale. The mean age of the patients included in the study was 64.14±11.99 years and the mean duration of chronic disease diagnosis was 11.77±8.60. It has been determined that chronic disease self-management differs significantly according to age, education status, employment status, socioeconomic status, diagnosis period and level of perception of health status. It was determined that health-seeking behaviors differed significantly according to age, gender, educational status, employment status, marital status, socioeconomic status, diagnosis period and health perception status (p<0.05). There was a positive correlation between the total scores of coping with stigma and health care effectiveness and online health seeking and health seeking behaviors; It was found that there was a negative, low-level significant relationship between treatment adherence and traditional health seeking. It was determined that there was a positive, moderately significant relationship between health care effectiveness and seeking professional health (p<0.001). Considering that most individuals with chronic diseases provide their own care, it is important to determine the self-management behaviors of individuals and the health-seeking behaviors they use in this process.