Tip 2 diyabetes mellituslu bireylerde sağlık algısı ve aile desteğinin tedaviye uyum düzeyine etkisi

Abstract

ÖZET TİP 2 DİYABETES MELLİTUSLU BİREYLERDE SAĞLIK ALGISI VE AİLE DESTEĞİNİN TEDAVİYE UYUM DÜZEYİNE ETKİSİ Beyza ÇORAK Amasya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, İç Hastalıkları Hemşireliği, Yüksek Lisans, Ocak/2022 Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Neşe UYSAL Bu araştırmanın amacı, tip 2 diyabetes mellituslu bireylerde sağlık algısı ve aile desteğinin tedaviye uyum düzeyleri ile ilişkisini belirlemektir. Bu araştırmada tanımlayıcı ve ilişki arayıcı çalışma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini bir ilçe devlet hastanesine başvuran tip 2 diyabetes mellitus tanılı bireyler oluşturmuştur. Çalışmanın örneklem sayısının hesaplanmasında power analizi sonuçları kullanılmış olup, 18 yaş üzeri olan ve araştırmaya katılmaya onam veren 210 birey araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırma verileri, kişisel bilgi formu, Morisky Tedavi Uyum Ölçeği, Sağlık Algısı Ölçeği ve Tip 2 Diyabette Aile Desteği ve Çatışma Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmaya katılan tip 2 diyabetes mellituslu bireylerin tedaviye uyumları değerlendirildiğinde, %45,2'sinin düşük, %34,3'ünün orta, %20,5'inin yüksek uyum düzeyine sahip olduğu saptanmıştır. Sağlık algısı ölçeği toplam puanları, sağlığın önemi alt boyutu ve aile desteği puan ortalamalarının tedaviye uyum düzeylerine göre anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır (p<0,05). Morisky Tedaviye Uyum Ölçeği puan ortalamaları ile Sağlık Algısı Ölçeği puanları arasında pozitif yönde, düşük düzeyde anlamlı ilişki olduğu (r=0,219; p=0,001); Morisky Tedaviye Uyum Ölçeği puan ortalamaları ile Aile Desteği ve Çatışma Ölçeği toplam puanları arasında pozitif yönde, düşük düzeyde anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır (r=0,160; p=0,021). Tedaviye uyum düzeylerinin yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, birlikte yaşadığı kişiler gibi sosyodemografik değişkenlere göre anlamlı farklılık göstermediği (p>0,05), diyete uyum gösterme, düzenli kontrole gitme ve akut komplikasyon gelişme durumuna göre tedaviye uyum düzeylerinin anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır (p<0,05). Bu araştırmada, diyabetli bireylerin yarısına yakınının tedaviye uyum düzeylerinin düşük olduğu, tedaviye uyum düzeylerinin aile desteği ve sağlık algısı ile ilişkili olduğu saptanmıştır. Tedaviye uyum düzeylerinin diyet uyumu ve diyabete bağlı komplikasyon gelişme durumuna göre anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Diyabetli bireylerde aile desteğinin önemine yönelik farkındalığın artırılması ve sağlık algısına yönelik daha fazla çalışma yapılması önerilmektedir.

ABSTRACT THE EFFECT OF HEALTH PERCEPTION AND FAMILY SUPPORT ON THE MEDICATION ADHERENCE IN INDIVIDUALS WITH TYPE 2 DIABETES MELLITUS Beyza ÇORAK Amasya University, Institute of Health Sciences Department of Nursing, Internal Medicine Nursing, MSc, January /2022 Supervisor: Assistant Prof. Neşe UYSAL The aim of this study is to determine the relationship between health perception and family support and medication adherence levels in individuals with type 2 diabetes mellitus. This research was conducted as a descriptive and correlational study. The population of the study consisted of individuals diagnosed with type 2 diabetes mellitus, who applied to a district state hospital. Power analysis results were used to calculate the sample size of the study, and 210 individuals over the age of 18 and gave consent to the study constituted the sample of the study. Research data were collected using a personal information form, Morisky Treatment Adherence Scale, Health Perception Scale and Family Support and Conflict Scale in Type 2 Diabetes. The level of adherence to treatment of individuals with type 2 diabetes mellitus was found to be low in 45.2%, moderate in 34.3%, and high in 20.5%. It was determined that the total health perception scores and the importance of health sub-dimension mean score and family support mean scores differed statistically significantly according to the level of medication adherence (p<0.05). There was a significant positive correlation between Morisky Medication Adherence Scale mean scores and Health Perception Scale total scores (r=0.219; p=0.001); and a positive and significant correlation was found between Morisky Medication Adherence Scale mean scores and Family Support and Conflict Scale mean scores (r=0.160; p=0.021). It was found that the level of medication adherence did not show a statistically significant difference according to the variables of age, gender, marital status, and educational status (p>0.05). There was a significant relationship between adherence to the diet, regular check-ups and acute complication and medication adherence scores (p<0.05). In this study, it was found that nearly half of the individuals with diabetes had low levels of adherence to treatment and it was determined that the level of medication adherence was related to family support and perception of health. It was determined that the levels of adherence to treatment differed significantly according to diet compliance and diabetes-related complications. It is recommended to increase awareness of the importance of family support in individuals with diabetes and to conduct more studies on health perception.