Hemodiyaliz hastalarında el masajının diyaliz sonrası yorgunluk ve toparlanma süresine etkisi

Abstract

Hemodiyaliz hastalarında sıklıkla gelişen diyaliz sonrası yorgunluğun yönetilmesinde nonfarmakolojik yöntemlerden (masaj vb) yararlanılabilir. Bu çalışmanın amacı, hemodiyaliz tedavisi alan hastalara intradiyalitik süreçte yapılan el masajının, diyaliz sonrası yaşanan yorgunluğun şiddetine ve diyaliz sonrası toparlanma süresine etkisinin incelenmesidir. Çalışma randomize kontrollü, tek kör deneysel niteliktedir. Veriler, Birey Tanıma Formu, Diyaliz Sonrası Yorgunluk Ölçeği ve diyaliz sonrası toparlanma süresi kullanılarak toplandı. El masajı grubundaki hastalara, dört hafta boyunca haftada üç kere beş dakika süre ile el masajı yapıldı. Kontrol grubundaki hastalar ise rutin tedavi bakımlarını aldı. İlk hafta el masajı uygulamasına başlamadan önce her iki grubun diyaliz sonrası yorgunluk şiddet puanları ve toparlanma süreleri belirlendi. Dördüncü hafta sonunda son test verileri kaydedildi. Verilerin analizinde doğrusal regresyon analizi, bağımlı örneklem t testi ve bağımsız örneklem t testi kullanıldı. El masajı ve kontrol grupları arasında sosyo-demografik, hastalığa ilişkin özellikler ve laboratuvar parametreleri bakımından istatistiksel açıdan anlamlı farklılık bulunmadığı saptandı (p>0,05). Her iki grubun, ön test toparlanma süresi ve diyaliz sonrası yorgunluk düzeyi arasında fark yokken (p>0,05), son testte el masajı grubunun toparlanma süresi ve diyaliz sonrası yorgunluk düzeyi kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde düşük olduğu belirlendi (p<0,05). Grupların, diyaliz sonrası yorgunluk ölçek puanı ve toparlanma süresinin zamana göre değişiminde istatistiksel olarak anlamlı derecede bir etkisi tespit edildi (p<0,001). El masajı, hemodiyaliz hastalarının diyaliz sonrası yorgunluk düzeyinin azaltılmasında ve diyaliz sonrası toparlanma sürelerinin kısaltılmasında etkilidir. Hemşirelerin hemodiyaliz hastalarında diyaliz sonrası yorgunluk düzeyinin ve toparlanma süresinin azaltılmasında el masajını kullanmaları önerilmektedir.

Non-pharmacological interventions, such as massage, can be beneficial in managing the post-dialysis fatigue often experienced by hemodialysis patients. This study aims to investigate the influence of hand massage during the intradialytic process on the severity of post-dialysis fatigue and recovery time in patients undergoing hemodialysis treatment. The study is a randomized controlled, single-blind experimental design. Data were collected using the Individual Identification Form, Postdialysis Fatigue Scale and post-dialysis recovery time. Patients in the hand massage group received hand massage on the non-fistula arm three times a week for five minutes over four weeks. Control group patients received routine care. In the first week, before starting the hand massage application, the post-dialysis fatigue severity scores and recovery times of both groups were determined (pretest). At the end of the fourth week, posttest data were recorded. Linear regression analysis, dependent samples t-test, and independent samples t-test were used for data analysis. It was determined that there were no statistically significant differences between the hand massage and control groups in terms of socio-demographic characteristics, disease-related features, and laboratory parameters (p>0.05). While there was no difference between the pretest recovery time and post-dialysis fatigue levels of both groups (p>0.05), the recovery time and post-dialysis fatigue level of the hand massage group were statistically significantly lower than those of the control group in the posttest (p<0.05). A statistically significant effect was observed in the change over time of the post-dialysis fatigue scale score and recovery time for the groups (p<0.001). Hand massage is effective in reducing post-dialysis fatigue levels and shortening post-dialysis recovery times in hemodialysis patients. It is recommended that nurses incorporate hand massage into their practices to mitigate post-dialysis fatigue levels and recovery times in hemodialysis patients.