Hz. Osman ve Fıkıh ilmindeki yeri

Abstract

Hz. Osman; İslamiyet'i ilk kabul edenlerden biri ve Raşid halifelerin üçüncüsüdür. Hz. Peygamber'in iki kızıyla evlenmiş, bundan dolayı kendisine iki nur sahibi anlamına gelen "Zinnûreyn" lakabı verilmiştir. Habeşistan'a iki kez hicret etmiş, Hz. Peygamber'in yanında Bedir savaşı hariç bütün seferlere katılmıştır. Henüz hayattayken cennetle müjdelenen on sahabeden biri olan Hz. Osman, on iki yıl süren devlet başkanlığında önemli hizmetlerde bulunmuş, en önemli hususlardan biri olarak günümüze kadar mütevâtir olarak nakledilen Kuran'ı cemetmiştir. Hz. Osman, hac menasikini en iyi bilen, miras hukuku alanındaki sahabe icmâsını bozan görüşleri ve devlet başkanı sıfatıyla vermiş olduğu fıkhi içtihatları ile sahabe arasında ön plana çıkmıştır. Bundan dolayıdır ki Hz. Osman'ın fıkıh alanında temayüz eden müçtehit bir sahabe olması ve bu yönde bulunduğu içtihatlarla sonraki dönemlere kaynaklık etmesi sebebiyle fıkıhçı kimliğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Onun tüm fıkhî görüşleri değil daha ziyade diğer müçtehit sahabelerden farklı düşündüğü ve müçtehit imamların görüşlerine delil teşkil eden ve daha sonraki dönemlerde mezheplerin şekillenmesine öncülük ettiği görüşleri ele alınmış ve değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Yine onun devlet başkanı sıfatıyla vermiş olduğu hükümlerde ayrı bir başlık altında ele alınarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Ayrıca bu çalışmamızda Hz. Osman'ın hüküm istinbâtında kullandığı deliller çeşitli örnekler muvacehesinde açıklanmaya çalışılmış ve vermiş olduğu hükümlerden hareketle hüküm istinbâtında gözetmiş olduğu ilkeler de tespit edilmeye çalışılmıştır.

Hz. Osman; He was one of the first to accept Islam and the third of the Rashidun caliphs. He married two daughters of the Prophet Muhammed and for this reason he was given the nickname "Zinnurayn", which means the owner of two lights. He migrated to Abyssinia (Ethiopia) twice, he participated in all campaigns with the Prophet Muhammed except the Battle of Badr. During his twelve-year presidency, Hz. Osman, one of the ten companions who were promised paradise during their lifetime, rendered significant services. One of the most crucial achievements attributed to him is the compilation of the Quran, which has been transmitted as mutawatir (widely accepted) to this day. Hz. Osman stood out among the companions due to his extensive knowledge of Hajj rituals, his views that challenged the consensus of the companions in matters of inheritance law, and his jurisprudential interpretations made in his capacity as the head of state. For this reason, Hz. Osman's identity as a fiqhist and his views as a companion who emerged in the field of fiqh and made decisions in this direction constitute a source for later periods. Not all of his fiqh views, but rather his views that he thought differently from other mujtahid companions and that constituted evidence for the views of mujtahid imams and led to the formation of sects in later periods, were discussed and evaluated. In addition, the decisions he made as the head of state were evaluated under a separate heading. In addition, in this study, the evidence used by Hz. Osman in his judgment method was tried to be explained within the framework of various examples, and the principles he observed in his judgment method were tried to be determined based on the judgments he gave.