Âfet ve salgın hastalık dönemlerinde ferdî ve toplumsal açıdan ibadetlere ilişkin hükümler

Abstract

Toplumları derinden etkileyen salgın hastalık ve doğal âfetler, kötü sonuçları ile insanlığın karşı karşıya kaldığı en büyük olağanüstü hallerdendir. Bireylerin veya toplumların almış olduğu tüm önlemlere rağmen salgın hastalık ve doğal âfetler karşısında insanoğlu çaresiz kalmıştır. Bu tez çalışmasında tarih boyunca insanoğlunu etkisi altına alarak onun toplumsal ve kültürel olarak değişmesine sebebiyet veren salgın hastalık ve doğal âfetler hakkında bilgilendirme yapılmış, salgın hastalık ve doğal âfet çeşitlerine değinilmiştir. Ayrıca salgın hastalığın bulaşma etkisini indirgeyen veya minimum seviyeye çeken karantina uygulamasının tarihçesi, hikmeti, hükmü ve İslam tarihinde yer alan karantina örnekleri hakkında bilgilendirme yapılmıştır. Bu bağlamda nübüvvet öncesinde, nübüvvet sırasında ve nübüvvet sonrasında meydana gelen salgın hastalık ve doğal âfetler araştırılmıştır. Ayrıca hızlı gelişen ve kitlesel ölümlere sebep olan doğal âfet ve bulaşıcı hastalıkların insanoğlunda meydana getirmiş olduğu maddi ve manevi birtakım olumsuzluklar bazı ibadetlerin îfâ edilmesini etkilemiştir. Bu gibi olağanüstü durumların ibadetlere olan etkisi dini ve fıkhî yönden ele alınmış olup temel ibadetlerin nasıl, nerede, kimlerle ne şekilde yerine getirileceği incelenmiştir. Âfet ve salgın hastalık gibi olağanüstü durumların mükellef olan bireylerden ibadetlerle ilgili birtakım sorumlulukları düşürücü veya hafifletici ilkelerin olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca 2020 yılında dünyayı etkisi altına alan Covid-19 türündeki salgın hastalık dönemlerinde toplu şekilde yapılması gereken birtakım ibadetlerin ne şekilde icra edileceği İslam Hukukunun genel prensipleri doğrultusunda ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Epidemics and natural disasters, which deeply affect societies, are among the greatest extraordinary situations humanity has faced with its bad consequences. Despite all the precautions taken by individuals or societies, human beings have been helpless in the face of epidemics and natural disasters. In this thesis, information has been given about epidemics and natural disasters, which have influenced human beings throughout history and caused their social and cultural changes, and their types have been mentioned. In addition, information was given about the history, wisdom, and provision of the quarantine application, which reduces or minimizes the contagion effect of the epidemic disease, and the examples of quarantine in the history of Islam. In this context, epidemics and natural disasters that occurred before, during and after the prophethood were investigated. In addition, some material and spiritual negativities caused by natural disasters and infectious diseases that develop rapidly and cause mass deaths in human beings have affected the performance of some prayers. The effect of such extraordinary situations on worship has been discussed in terms of religion and jurisprudence, and how, where and with whom the basic worships will be performed has been examined. It has been investigated whether there are principles that reduce or mitigate certain responsibilities related to worship from individuals who are liable for extraordinary situations such as disasters and epidemics. In addition, it has been tried to reveal how some worships that should be done collectively during the epidemics of Covid-19, which affected the world in 2020, will be performed in accordance with the general principles of Islamic Law.