Spor yöneticiliği öğrencilerinin liderlik yönelimlerinin yordayıcısı olarak kişilik özellikleri ve cinsiyet rolleri: Bir yapısal eşitlik modelleme çalışması

Abstract

Bu araştırmanın amacı spor yöneticiliği öğrencilerinin liderlik yönelimleri, kişilik özellikleri ve toplumsal cinsiyet rollerine yönelik tutumlarını farklı değişkenlere göre inceleyerek, liderlik yönelimlerinin yordayıcısı olarak kişilik özellikleri ve cinsiyet rollerinin etki gücünü tespit etmektir. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmanın evrenini farklı üniversitelerin spor bilimleri fakülteleri ile beden eğitimi ve spor yüksekokullarında öğrenimlerine devam eden spor yöneticiliği öğrencileri oluştururken; örneklemini 2023-2024 eğitim öğretim yılında öğrenim gören 385 (150 kadın, 235 erkek) spor yöneticiliği bölümü öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla dört bölümden oluşan araştırma formu kullanılmıştır. Araştırma formunun birinci bölümünde araştırmaya gönüllü olarak katılan spor yöneticiliği öğrencilerinin demografik bilgilerini belirlemeye yönelik sorular yer alırken, ikinci bölümünde Dursun, Günay ve Yenel (2019) tarafından geliştirilen "Çok Yönlü Liderlik Yönelimleri Ölçeği" (ÇYLYÖ), üçüncü bölümünde John, Donahue ve Kentle (1991) tarafından geliştirilen ve Karaman, Doğan ve Çoban (2010) tarafından Türkçe uyarlama çalışması yapılan "Beş Faktörlü Kişilik Özellikleri Ölçeği" (BFKÖÖ) yer almaktadır. Formun dördüncü ve son bölümünde ise Zeyneloğlu ve Terzioğlu (2011) tarafından geliştirilen "Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği" (TCRTÖ) yer almaktadır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde SPSS 22 ve AMOS paket programları kullanılmıştır. Veri analizinden önce verilerin dağılım normalliği incelemek için Kolmogorov-Smirnova ve Shapiro Wilks testleri uygulanmış verilerin normal dağılımdan geldiği görülmüştür. Bu nedenle verilerin analizinde parametrik testlerden bağımsız gruplar T-Testi, tek yönlü varyans analizi (tek yönlü varyans analizi sonucunda anlamlı fark çıkan gruplar arasındaki farklılığın tespitinde grupların varyanslarının homojen olması durumunda Post-Hoc Gabriel ve Tukey testi, varyanslarının homojen olmaması durumunda ise Games-Howell kullanılmıştır), ölçek puanları arasındaki ilişkinin belirlenebilmesi için Pearson korelasyon testi ve ölçek puanları arasındaki etkinin belirlenebilmesi için yapısal eşitlik modellemesi (yol) analizleri kullanılmıştır. İstatistiksel analizler %95 güven düzeyinde ve 0,05 anlamlılık düzeyinde karşılaştırılmış ve sonuçlar açıklanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre spor yöneticiliği öğrencilerinin liderlik yönelimlerinde yaş, sınıf düzeyi, anne eğitim düzeyi, organizasyonlarda liderlik yapma durumu, liderlik özelliklerine sahip olma düşüncesi, sporla ilgilenme değişkenleri anlamlı farklılığa neden olmaktadır. Öğrencilerin kişilik özelliklerinde cinsiyet, yaş, anne ve baba eğitim düzeyleri, sporla ilgilenme değişkenleri anlamlı farklılığa neden olurken, toplumsal cinsiyet rollerine yönelik tutumlarında cinsiyet, sınıf düzeyi, sporla ilgilenme, spor yaşı değişkenleri anlamlı farklılığa neden olmaktadır. Ayrıca spor yöneticiliği öğrencilerinin liderlik yönelimleri, kişilik özellikleri ve toplumsal cinsiyet rollerine yönelik tutumları arasında anlamlı ilişki tespit edilirken liderlik yönelimlerinin kişilik özellikleri ve toplumsal cinsiyet rollerine yönelik tutumlarınca yordandığı sonucuna ulaşılmıştır.

This study aims to examine the leadership orientations, personality traits, and attitudes towards gender roles of sports management students according to various variables, and to determine the predictive power of personality traits and gender roles on leadership orientations. The research employs a correlational survey model, one of the quantitative research methods. The population of the study consists of sports management students continuing their education in the faculties of sports sciences and physical education and sports colleges of different universities. The sample comprises 385 sports management students (150 females, 235 males) studying in the 2023-2024 academic year. A research form composed of four sections was used for data collection. The first section of the form includes questions to determine the demographic information of the sports management students who voluntarily participated in the study. The second section includes the "Multidimensional Leadership Orientation Scale" (MLOS) developed by Dursun, Günay, and Yenel (2019). The third section includes the "Big Five Inventory" (BFI) developed by John, Donahue, and Kentle (1991) and adapted into Turkish by Karaman, Doğan, and Çoban (2010). The fourth and final section includes the "Gender Roles Attitude Scale" (GRAS) developed by Zeyneloğlu and Terzioğlu (2011). The data obtained from the study were analysed using SPSS 22 and AMOS software packages. Before the data analysis, Kolmogorov-Smirnov and Shapiro-Wilk tests were conducted to examine the normality of the data distribution, and it was found that the data were normally distributed. Therefore, independent samples T-test and one-way analysis of variance (ANOVA) were used for the data analysis. For groups with significant differences identified through ANOVA, Post-Hoc Gabriel and Tukey tests were used if the variances were homogeneous, while Games-Howell test was used if the variances were not homogeneous. Pearson correlation test was employed to determine the relationship between scale scores, and structural equation modelling (path analysis) was used to determine the effect between scale scores. Statistical analyses were compared at a 95% confidence level and a 0.05 significance level, and the results were explained. According to the results obtained from the research, the variables of age, class level, mother's educational level, leadership experience in organizations, the perception of possessing leadership qualities, and engagement in sports lead to significant differences in the leadership orientations of sports management students. Gender, age, parental educational levels, and engagement in sports cause significant differences in the students' personality traits, while gender, class level, engagement in sports, and sports age cause significant differences in their attitudes towards gender roles. Additionally, a significant relationship has been identified between the leadership orientations, personality traits, and attitudes towards gender roles of sports management students. It has also been concluded that leadership orientations are predicted by personality traits and attitudes towards gender roles.