Üniversite öğrencilerinin küresel iklim değişikliğine yönelik farkındalıklarının incelenmesi

Abstract

İklim değişikliği günümüzün en önemli küresel sorunlarından biridir. Dünyada ve ülkemizde bu konu ile ilgili son dönemlerde farklı alanlarda birçok çalışmalar yapılmakta ve yeni gelişmeler gerçekleşmektedir. Ülkemizde yakın bir tarihte ortaokullarda Çevre Eğitimi ve İklim Değişikliği isminde bir ders planlanmıştır. Bu araştırmanın amacı, Eğitim Fakültesinde öğrenim görmekte olan sosyal bilgiler ve fen bilgisi öğretmen adaylarının iklim değişikliğine yönelik farkındalıklarını ortaya koymaktır. Araştırmaya başlamadan önce eğitim alanında iklim değişikliği ile ilgili ortaya konulan çalışmalar incelenmiştir. Bu araştırmada tercih edilen yöntem nicel araştırma yönteminin bir yaklaşımı olan betimsel araştırma yöntemidir. Araştırmanın örneklemini 2023/2024 eğitim öğretim yılında öğrenimine Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesinde devam eden 111 (%40) fen bilgisi öğretmen adayı ve 160 (%60) sosyal bilgiler öğretmen adayı olmak üzere toplam 271 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışma grubunun iklim değişikliği farkındalıklarını ortaya koymak üzere Deniz, İnel ve Sezer'in geliştirmiş olduğu Üniversite Öğrencilerinin Küresel İklim Değişikliğine Yönelik Farkındalık Ölçeği kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının demografik verileri ise Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Öğretmen adaylarından elde edilen veriler SPSS 20 programı ile analiz edilmiştir. Veriler analiz edilmeden önce öğretmen adaylarının, KID ölçeği ve alt boyutları olan Doğal ve Beşeri Ortama Etkiler, Küresel Organizasyonlar ve Anlaşmalara İlişkin Farkındalık, Ortaya Çıkan Sebepler ve Enerji Tüketimi İlişkisinden almış oldukları ortalama puanların, ortalama, mod, medyan, çarpıklık ve basıklık değerlerine bakılmış, histogram grafiği incelenmiş ve verilerin normal dağılım gösterdiği görülmüştür. Öğretmen adaylarının iklim değişikliği farkındalıkları, araştırmanın alt problemlerine uygun olarak, iki ilişkisiz gruptan oluşan cinsiyet, bölüm, ders almış olma ve yaşamlarının büyük bölümlerini geçirdikleri yer değişkenleri bağımsız örneklemler için t-testi ile; ikiden fazla ilişkisiz gruptan oluşan sınıf düzeyi, öğretmen adaylarının kullanmış oldukları kaynaklar ve endişe durumları değişkenleri ise Tek Yönlü Varyans Analizi ile analiz edilmiştir. Öğretmen adaylarının iklim değişikliği farkındalıklarının cinsiyetlerine, bölümlerine ve yaşamlarının büyük bölümünü geçirdikleri yere göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Daha önceden ders almış olma, sınıf düzeyi, iklim değişikliği ile ilgili bilgi almak için kullanılan kaynaklar ve endişe durumuna göre yapılan inceleme sonucunda öğretmen adaylarının iklim değişikliği farkındalıklarının istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının programlarında seçmeli ders olarak bulunan çevre eğitimi dersinin programa daha uygun iliştirilmesi ile öğrencilerin bu dersi seçmelerinin teşvik edilmesi, eğitim fakültesinde verilen derslerin öğretmen adaylarının farkındalıklarına olumlu etkisinin olmasına bağlı olarak öğretmen adaylarının ders programlarına, zorunlu iklim değişikliği dersinin eklenmesi, iklim değişikliğinin doğal ve beşeri boyutlarının olması dolayısı ile hem fen bilgisi hem de sosyal bilgiler öğretmenlerinin birlikte çalışmalarını kapsayacak şekilde yeni ve disiplinler arası bir programın oluşturulması önerilmiştir.

Climate change is one of the most important global problems of today. In the world and in our country, many studies have been carried out on this issue in different fields and new developments have been realized recently. In our country, a course called Environmental Education and Climate Change has recently been planned in secondary schools. The aim of this study is to reveal the awareness of prospective social studies and science teachers studying at the Faculty of Education about climate change. Before starting the research, the studies on climate change in the field of education were examined. The method preferred in this research is descriptive research method, which is an approach of quantitative research method. The sample of the study consisted of a total of 271 pre-service teachers, 111 (40%) pre-service science teachers and 160 (60%) pre-service social studies teachers, continuing their education at Amasya University Faculty of Education in the 2023/2024 academic year. In order to reveal the climate change awareness of the study group, the Awareness Scale of University Students towards Global Climate Change developed by Deniz, İnel, and Sezer was used. Demographic data of the prospective teachers were collected with the Personal Information Form. The data obtained from pre-service teachers were analyzed with SPSS 20 program. Before analyzing the data, the mean, mode, median, skewness and kurtosis values of the mean scores of the pre-service teachers on the KID scale and its sub-dimensions, namely Impacts on Natural and Human Environment, Awareness of Global Organizations and Agreements, Emerging Causes and Energy Consumption Relationship were examined, the histogram graph was examined and it was seen that the data were normally distributed. In accordance with the sub-problems of the study, the variables of gender, department, having taken a course and the place where they spend most of their lives, which consist of two unrelated groups, were analyzed by t-test for independent samples; and the variables of grade level, resources used by pre-service teachers and their anxiety status, which consist of more than two unrelated groups, were analyzed by One-Way Analysis of Variance. It was determined that the climate change awareness of pre-service teachers did not differ statistically significantly according to their gender, department and the place where they spend most of their lives. As a result of the analysis according to having taken a course before, grade level, sources used to get information about climate change and anxiety status, it was concluded that pre-service teachers' awareness of climate change showed statistically significant differences. It was suggested that the environmental education course, which is an elective course in the programs of pre-service teachers, should be added to the program more appropriately and students should be encouraged to choose this course, that a compulsory climate change course should be added to the course programs of pre-service teachers depending on the positive effect of the courses given in the faculty of education on the awareness of pre-service teachers, and that a new and interdisciplinary program should be created to include both science and social studies teachers working together since climate change has natural and human dimensions.