Yûsuf Efendizâde Abdullah Hilmi el-Amâsî'nin (1167/1753) 'en-Nefhatü'l-Fâiha fî Tefsîri Sûreti'l-Fâtiha' adlı eserinin tahlili

Abstract

İslâmî ilimlerin birçok dalında hâşiye türü eserler yazılagelmiş ve bu bir ilmî gelenek halini almıştır. Bu çalışmada söz konusu geleneğe ait hâşiye türü eserlerden biri olan, Yûsuf Efendizâde Abdullah Hilmi el-Amâsî'nin (öl. 1167/1753) en-Nefhatü'l-fâiha fî tefsîri sûreti'l-Fâtiha adlı eseri tahlil edilmektedir. Çalışmanın konusu olan bu eser, Kadı Beyzâvî'nin (öl. 685/1286) Envâru't-tenzîl ve esrâru't-te'vîl isimli tefsirinin Fâtiha sûresini ele alan bir hâşiyedir. Bir müellif ve eserinin incelenmesi mahiyetindeki çalışmanın ilk bölümünde; Yûsuf Efendizâde'nin hayatı, ilmî kişiliği ve eserleri tanıtılmıştır. İkinci bölümde ise öncelikle tefsirde hâşiye geleneği, en-Nefha'nın yazıldığı asrın ilim anlayışı, yazımı, nüshaları ve içerik bilgilerine yer verilerek eser tanıtılmıştır. Sonrasında eserin dili, üslubu, metodu ve kaynakları ortaya konulmuştur. Ayrıca hâşiyede değinilen Kur'ân ilimleri ve eserin tefsir literarüründeki yeri ele alınmıştır.

Hashiyah (annotative commentary) works have been written in many fields of Islamic sciences and this has become a scientific tradition. In this study, the work of Yūsuf Afandizadah Abd Allāh Hilmī al-Amāsī (d. 1167/1753) al-Nafha al-faiha fi tafsir surah al-Fātihah, which is one of the Hashiyah works belonging to this tradition, is analyzed. This work, which is the subject of the study, is an annotation that deals with the Surah al-Fatihah in the context of Qadi Baydawi's (d. 685/1286) tafsir named Anwār al-Tanzīl wa Asrār al-Ta'wil. First part of our study the life of Yūsuf Afandizādah, his scientific personality and his works is introduced. In the second part Hashiyah tradition in Quranic interpretation, the understanding of science of the century in which al-Nafha was written, its writing, copies and content information were discuss. Finally language of work, style, method and sources of the work were revealed. Also, importance of work in terms of tafsir literature is taken hand.