CÖNKLERDE DİVAN ŞİİRİ, DİVAN ŞİİRİNDE CÖNKLER

Abstract

Şiir mecmuaları ve cönkler Türk edebiyatı tarihinin birincil kaynakları arasındadır. Bu eserler, edebiyat tarihimize zengin malzeme sunmalarının yanı sıra içerdikleri şiir / edebiyat dışı kayıtlarla başta halk bilimi olmak üzere sosyoloji, kültür tarihi, dinler tarihi, hatta alternatif tıp ve farmokoloji gibi çok farklı alanlar için de üzerinde çalışılmayı bekleyen verimli kaynaklardır. Ne var ki derleme niteliğini taşıyan her iki tür üzerinde yapılmış ve yapılmakta olan akademik çalışmaların yeterli olduğu söylenemez. Şiir mecmualarına yönelik çalışmalarda özellikle son yıllarda bir artış gözleniyorsa da cönkler üzerine yapılan bilimsel çalışmaların, bu kaynakların sayısına nispetle çok az olduğu açıktır. Bu çalışmada önce cönk kavramı edebî bir terim olarak ele alınacak, daha sonra sırasıyla cönklerde saz, tekke ve divan şairlerinin ne derece yer aldıkları ortaya konacak, doğrudan doğruya bu verilerden elde edilen sonuçla varılan "cönk" kavramının, bilinen yaygın cönk tanımıyla örtüşmediği gösterilecektir. Sonrasında cönklerde şiirleri en çok yer bulan divan şairleri üzerine türlü değerlendirmelere yer verilecek ve nihayet "cönk" kelimesinin tezkire, divan, şiir mecmuası gibi Türk edebiyatı tarihinin kaynak metinlerinde nasıl yer aldığı bir başka ifadeyle divan şairine göre cöngün ne olduğu hususunda örnek metinler ışığında tespit ve değerlendirmeler yapılacaktır. Yapılan araştırmada ulaşılan sonuçların somut olarak izlenebilmesi için tablolar eşliğinde sunulan verilerin, değerlendirilen cönk sayısının yoğunluğu göz önüne alındığında bir örnekleme değil, hemen bütün cönkleri kapsayıcı tespitler olduğu söylenebilir. Makalemizde değerlendirilen bir başka husus da şiir mecmuaları cönk derleyicilerin eserlerine aldıkları şairlere dair eğilimlerinin mukayeseli tespitidir. Bu çalışmanın "cönklerde divan şiiri" kısmının ana kaynağını şahsî kütüphanemizde bulunan 63 adet cönk ile yazmalar.gov.tr adresindeki 571 adet cönkten şair tasnifi yapılmış olan 480 cönk oluşturmaktadır

Poetry collections (majmuas) and cönks are among the primary resourcesof Turkish Literature history. Apart from providing rich materials for literary history, these works are productive resources waiting to be worked on in terms of carrying many records related to various areas such as sociology, folklore, cultural history, history of religions, alternative medicine and pharmacology. However, it is hard to say that academic works on these are sufficient both in quality and quantity. Although the number of the works on poetry majmuas has increased in recent years, the ones on cönks are pale in comparison to amount of them available in th eresources in portion. In this study, first, the concept of cönk is defined as a literary term. Secondly, the portion of the diwan, folk and the mystical poets took place in cönks, and which of these poets are high in number are searched in this paper. Based on this data, it will be conclude that the common definition of cönks are not identical with the one came out from this work. Thirdly, some remarks will be added on the poets mostly used in the cönks. Finally, giving sample texts the term of cönk will be redefined, in other words what the cönk really is will be answered according the main sources of Turkish literary history such as diwans, tezkeres and poetry majmuas in here. In addition to this, some evaluations will also be done. Regarding the number of the cönks examined in this paper, it can be said that the data presented via tables for monitoring the concrete results, is not a sampling, but tangible findings contain almost all surveyed cönks. Another issue evaluated in our article is to determine comparative findings on inclinations of majmua and cönk compilers in choosing poets taken to their works. The basic materials -cönks- used for writing the 'diwan poetry in the cönks' part of this work, are the compile of 63 ones from my personal library and the 480 classifed ones out of 571 cönks placed in official website of yazmalar.gov.tr