Türkiye Türkçesi Ağızlarında “Topallık” Kavram Alanı

Abstract

Kavram alanı, sözcüklerin anlamını temel alan ve birbiriyle benzeşen sözcükleri inceleyen bir dil alanı kuramıdır. Alman dil bilimci Jost Trier tarafından geliştirilen bu kuram daha çok kelimelerin eş anlamlı, yakın anlamlı veya anlam yönüyle birbirini tamamlayan yönlerini ele alır. Kavram alanı kuramına göre, kelimelerin kavramsal değeri ancak bulundukları alan içerisinde belirlenebilmektedir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesi ağızlarında kullanılan “topallık” kavram alanı belirlenmeye ve tespit edilen söz varlığı toplu olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada kaynak eser olarak Derleme Sözlüğü kullanılmıştır. Derleme Sözlüğü taranarak topallık kavram alanına giren söz varlığı tespit edilmiştir. Derleme Sözlüğünün yanında ağızlarla ilgili çeşitli eserler de taranmış, Derleme Sözlüğünde olmayan söz varlığı da çalışmaya dâhil edilmiştir. Çalışmada kısa bir inceleme bölümünün ardından tespit edilen topallık kavram alanına giren söz varlığının alfabetik listesi verilmiştir. Türkiye Türkçesi ağızları ile ilgili çalışmaların daha çok belli bir ağız bölgesinin ses ve şekil bilgisi özelliklerinin belirlenmesi ile söz varlığının tespit edilmesi şeklinde olduğu görülür. Buna karşın ağızların tematik olarak ele alınıp incelendiği çalışmalar ise oldukça sınırlıdır. Türkiye Türkçesi ağızları ile ilgili tematik çalışmaların yapılması sonucunda ağızlardaki kavram alanları belirlenebilecektir. Bu sebeple Türkiye Türkçesi ağızları ile ilgili tematik çalışmalara büyük ihtiyaç vardır.