Rıza Tevfik’in Felsefi Kimliği ve Tarih Felsefesi Hakkındaki Yaklaşımları

Abstract

Osmanlı düşünce tarihinin ele alındığı kayıtlar arasında Rıza Tevfik’in yazıları önemli yer tutar. Rıza Tevfik, felsefe, tarih, edebiyat, eğitim ve bürokrasinin de dahil oldu- ğu pek çok alanla meşgul olmuş, Osmanlı döneminde felsefenin ilk kurucularından sayılmıştır. Felsefi problemleri ortaya koyuş biçimi, yorumlaması ve kendine has üslubuyla döneminde iz bırakmıştır. Bu alanda belli bir sistem oluşturamamış bile olsa felsefeyi sevdirmeye çalışmış, orta öğretim programlarına felsefeyi ders olarak koydurmayı başarmıştır. Rıza Tevfik, modern Türk tarihinin ilk felsefe ders kitabını yazmış ve hem lisede hem de Darülfünunda felsefe okutmuştur. Tarih felsefesi ile de ilgilenen düşünür, tarihî kayıtların tutulmasındaki ilkelere işaret ederken, Osman- lı dönemi eserlerini de kesin bir dille eleştirmekten çekinmemiştir. Bu araştırmada, Rıza Tevfik’in tarih felsefesi üzerine görüşlerini ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, düşünürün Musavver Muhit Dergisinde “Tarih ve Felsefe-i Tarih Hakkında” başlıklı makalesi analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilecek sonuçların tarihçilik, tarih felsefesi alanı ve tarih öğretimine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.