tat- Eyleminin Anlam Genişlemesi Üzerine Bir İnceleme

Abstract

İmgesel dilin temelini oluşturan bedenlerimiz ve fiziksel deneyimlerimiz aynızamanda metaforik kavramlaştırmaların oluşumunda rol oynayan duyusal kanallar ileayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır ve bedenleşmiş bilişin özünde yer almaktadır. Bubağlamda, bu çalışma, beş temel duyudan biri olan tatma duyusunu ifade etmek içinkullanılan tat- eyleminin derlem verisinden elde edilen eşdizimlilik örüntülerine vebağımlı dizinlere odaklanarak söz konusu eylemin kullanım bağlamında sunduğuçokanlamlı doğasına dair bilgi sahibi olmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, TürkçeUlusal Derlem v3’ten elde edilen eşdizim oluşturduğu ilk yüz sözcük anlam alanlarınagöre sınıflandırılmış ve bağımlı dizin satırları incelenmiştir. Çalışma sonuçları, tatmaduyusunun ‘yemek’ kavram alanının yanı sıra, duygular, soyut kavramlar, bilişseldurumların ifadesinde kullanıldığını göstermektedir. Ayrıca, farklı duyuların (görme,işitme, koklama, dokunma) ifadelerinde sinestezik bir anlam taşıdığı da tespitedilmiştir. Çalışmada elde edilen DENEYİMLEMEK TATMAKTIR, FARKINA VARMAK /BİLMEK / ÖĞRENMEK TATMAKTIR ve BİR DUYGUYU HİSSETMEK TATMAKTIR metaforları,BİLİŞ ALGIDIR üst-metaforu ile örtüşmekte ve önceki çalışmaların bulgularına paralellikgöstermektedir.