TÜRKÇENİN SÖZVARLIĞINI YANSITAN ATASÖZLERİ VE DEYİMLERDE TOPLUMSAL CİNSİYET

Abstract

Atasözleri ve deyimler, baskın kültürün bilinçaltını ve toplumsal cinsiyetçi anlayışın küçük bir evrenini sunduğu için, bu kalıplaşmış söz öbekleri yetişkin ve çocuğun benlik değerini, cinsel kimliğini ve toplumsal rollerini etkileyebilir. Bu araştırmanın amacı, Türkçe atasözleri ve deyimlerde toplumsal cinsiyet anlayışının nasıl olduğunu ortaya koymaktır. Araştırma verileri, doküman incelemesi aracılığıyla toplanmış ve içeriksel olarak çözümlenmiştir. İncelenen atasözlerinde kadının toplumsal cinsiyetçi bir anlayış içinde en fazla bağımlı 43 (% 16.3), cinsel nesne 40 (% 15.2), edilgen 38 (% 14.4) ve fiziksel olarak çekici 18 (% 6.8); erkeğin rolü ise, baskın 26 (% 16.3), güçlü 20 (% 13) ve etkin 19 (% 12) olarak yansıtılmıştır. Benzer şekilde, deyimlerde ise kadının rolü, toplumsal cinsiyetçi bir anlayış içinde en fazla cinsel nesne 96 (% 20), fiziksel olarak çekici 68 (% 14), edilgen 42 (% 8.6) ve bağımlı 40 (% 8.2); erkeğin rolü ise, en fazla cinsel olarak saldırgan 63 (% 13.1), baskın 68 (% 57), etkin 42 (% 9.8) ve güçlü 40 (% 8.8) olarak yansıtılmıştır. Sonuç olarak, atasözleri ve deyimler, kadın ve erkeği farklı toplumsal cinsiyet rolleriyle betimlediğinden, bu sözlerin çocuklara öğretiminde, eğitimciler, bu söz öbekleriyle yansıtılan toplumsal cinsiyet farklılıklarını vurgulamalı ve çocuklarda her iki cinsiyete yönelik eşitlikçi bir anlayışın gelişmesine katkı sağlamalıdır

Proverbs and idioms present the subconscious of the dominant culture and a small universe of the gender role conception, these types of formulaic expressions may affect the child’s and adult’s self-esteem, gender identity and social role. The purpose of this study was to reveal how gender roles in the proverbs and idioms reflecting Turkish vocabulary. Data in this study were gathered through document reviewing and they were processed through content analysis. After examining the proverbs, the role of the female, in a social sexist conception, was reflected as (the highest) dependent 43 (% 16.3), as a sexual object 40 (% 15.2), as passive 38 (% 14.4), as attractive in physical appearance 18 (% 6.8), and the role of the male was reflected as dominant 26 (% 16.3), potent 20 (% 13) and active 19 (% 12). With respect to idioms, the role of the female was reflected as a sexual object 96 (% 20) (the highest), as physically attractive 68 (% 14), as passive 42 (% 8.6), as dependent 40 (% 8.2), and the role of the male was reflected as aggressive in sexual sense 63 (% 13.1) (the highest), as dominant 68 (% 57), as active 42 (% 9.8) and as potent 40 (% 8.8). Consequently, proverbs and idioms depicts women and man in different gender roles, teachers should emphasize gender roles in the formation of these words and should help the students to develop egalitarian attitudes