Asyatik ve Batı Toplumsal Formasyonlarında Devlet İnşa Sürecinin Toplumsal Temelleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz

Abstract

Batı-Doğu ayrımı düşün hayatında önemli bir yer tutmuştur. Milattan Önceki yıllardan beri bu ayrım, özellikle Batılı düşünürler tarafından dile getirilmiştir. Konuya uzun süre Batılılar “uygarlık” ve “barbarlık” çerçevesinden bakmıştır. Bu bakış Batıyı son tahlilde oryantalist bakış açısına sevk etmiştir. Gerçekten ilk bakışta, Batı toplumsal formasyonları ve Doğu toplumsal formasyonlar arasında farklılık görülebilmektedir. Bu farklılık, iki toplumsal formasyona arasında, ekonomik, politik ve ideolojik farklılıklara yol açmıştır. Batı tipi gelişim çizgisinde bireysel mülkiyetin önemi geçmişten günümüze sürekli gözlenmiştir. Bireysel mülkiyet insanlara bireysellik ve özerk alanlar sağlamıştır. Bu özerk alan, bu bölgedeki devletlere, belirli sınırlamalar getirmiştir. Doğuda ise bireysel değil ortak mülkiyet gözlenmiştir. Bu bölgede birey, toplumsal yapının bir parçası olarak sahiplik değil işletme hakkına ulaşmıştır. Bu temel farklılığın kökeninde maddi koşullar bulunmaktadır. En temel maddi farklılık coğrafi koşullardır. Batının coğrafi koşulları ılımlı ve bölge yüzölçümü olarak küçüktür. Doğu ise zorlu coğrafyaya sahiptir ve yüzölçümü büyüktür. Doğal olarak Doğuda kamusal işlerin yapılması için daha fazla insanın mobilize edilmesi gerekmiştir. Doğudaki toplumsallığın en önemli sebeplerinden birisi budur. Bu durum mülkiyet anlayışına da yansımıştır. Bu çalışmada amaç, Asyatik veya Doğu toplumlarında ve Batı toplumlarında devlet inşa süreçlerine ve devlet durumuna karşılaştırmalı perspektiften sosyoekonomik açıklama getirmektir. Çalışmanın hipotezi, Asyatik toplumlarda devlet kuruluş dinamikleri, Avrupa devletlerinden farklı bir çizgi izlemiştir ve Asyatik devletlerin Batı devletlerinden en önemli farkı halkın, ortak kamu hizmetleri için organize edilmesidir. Bunun sebebi, coğrafi belirlenimdir ve sonucu ortak mülkiyet yapısıdır. Bu bağlamda, Avrupa’da devlet kuruluş süreçleri ekonomik kerte belirlenimli iken Asyatik toplumsal formasyonlarda devlet kuruluş dinamikleri politik kerte belirlenimlidir.