Reel Sektörün İçsel ve Dışsal Kârlılık Dinamikleri: Ölçek Etkisi Doğrultusunda Karşılaştırmalı Bir Analiz

Abstract

Firma değerinin maksimizasyonu amacında birleşen ticari firmalarda kârlılık, bu amacın gerçekleştirilmesindeki en önemli araçlardan biri olarak kabul edilmektedir. Bu önemden hareketle çalışmanın amacı, reel sektörde faaliyet gösteren firmalarda kârlılık oranları üzerinde etkili olan içsel ve dışsal faktörlerin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, her bir alt sektör bir birim kabul edilerek TCMB reel sektör istatistikleri kapsamında yayımlanan mali tablolardan elde edilen veriler ile ölçek dağılımına göre dört adet panel veri seti oluşturulmuştur. Bu panel veri setleri, dinamik panel veri analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Bağımlı değişken olarak aktif kârlılığı ile faiz ve vergi öncesi kâr/toplam pasifler (ekonomik rantabilite) oranının tercih edildiği çalışmada kullanılan bağımsız değişkenler; kaldıraç oranı, asit-test oranı, aktif devir hızı, net satışlar toplamı, faiz kazanma oranı, tüketici fiyat endeksidir. Covid-19 pandemisi kukla değişken olarak modellere dâhil edilmiştir. Yapılan analizler neticesinde; ölçek dağılımının, kârlılık oranı belirleyicileri üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak elde edilen bulgular birlikte değerlendirildiğinde; reel sektörde faaliyet gösteren firmaların kârlılık oranları; kaldıraç oranından ve Covid-19 pandemisinden negatif; kârlılığın gecikmeli değeri, faiz kazanma oranı, aktif devir hızı, asit-test oranı ve tüketici fiyat endeksinden pozitif yönde etkilenmektedir.