2012-2021 YILLARI ARASI TÜRKİYE’DE OKUL DIŞI ÖĞRENME ORTAMLARI KONULU ARAŞTIRMALARIN İNCELENMESİ: DOKÜMAN ANALİZİ

Abstract

Gelişen ve değişen Dünya şartları doğrusunda eğitim anlayışı da değişmektedir. Bu anlayışa göre eğitim dört duvarın aksine her yerde yapılabilir. Son dönemlerde sayıca artışa geçen okul dışı öğrenme ortamları konu çalışmaların bütüncül bir gözle incelenerek yönelimlerini belirlemek ihtiyacı oluşmuştur. Bu çalışmanın amacı 2012-2021 yılları arasında Türkiye adresli Social Science Citation Index (SSCI)’de taranan dergilerde ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı Tez Merkezi veri tabanından erişilebilen, lisansüstü tezlerinde “okul dışı öğrenme ortamları” konulu yayımlanmış çalışmaları tespit ederek çeşitli kriterlere göre incelemektir. Söz konusu tez ve makalelerin yönelimlerini belirlemek, kuvvetli ve zayıf taraflarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma, analitik araştırma çeşitlerinden biri olan doküman analizi yöntemi kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemi amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Bu doğrultuda araştırmanın örneklemi 2012-2021 yılları arasındaki SSCI’de taranan dergilerdeki makalelerden ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) Tez Merkezi veri tabanında taranan lisansüstü tezlerinden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi “okul dışı öğrenme (ortamları), okul dışı eğitim, informal öğrenme, non-formal öğrenme ortamları” anahtar kelimeleri ölçüt olarak belirlenmiştir. Bu ölçüte göre 17 doktora tezi, 52 yüksek lisans tezi, 5 dergi makalesi olmak üzere 74 çalışmaya ulaşılmıştır. Ulaşılan çalışmalar yayın sınıflama formu kullanılarak incelenmiş ve veriler betimsel olarak analiz edilmiştir.%95,8 oranında Türkçe yazılan çalışmaların %62’ünün öğretim konu alanında, %73 fen bilimleri araştırma alanında yazıldığı tespit edilmiştir. Çalışmaların %39,2 oranında karma yöntemle yapıldığı, çalışma gruplarının %59,5 oranında uygun örnekleme yöntemine göre belirlenmiş olan %41,9 oranında 31-100 arasında ortaokul öğrenci sayılarından oluşan örneklemler tercih edildiği belirlenmiştir. Konu içerikleri bakımından %50 oranında tutum-ilgi belirleme-algı içerdiği belirlenmiştir. Veri toplama araçlarında oransal olarak %51,1 görüşme ve %50 algı/ ilgi/tutum testi ve %31,1 anket kullanıldığı belirlenmiştir. Veri analiz yöntemi olarak %60,3 t testi ve %60 içerik analizinin daha çok tercih edildiği belirlenmiştir. Araştırma sonunda okul dışı öğrenme ortamları konulu çalışmaların farklı kademe ve disiplinlerde uygulanabileceği ve benzer çalışmaların TR dizinli dergilerde farklı ölçütlerle yapılabileceği önerileri sunulmuştur.