XIX. Yüzyılın ortalarında Sinop’taki gayrimüslimlerin sosyal ve ekonomik yapısı

Abstract

Sinop şehir merkezindeki gayrimüslimler hakkında yapılan bu çalışmayla, Osmanlı Devleti’nin küçük bir yerleşim yerindeki gayrimüslimlerin sosyoekonomik yapısının durumu ortaya konulmak amaçlanmıştır. İncelediğimiz dönemde, idari bakımdan Bolu vilayetine bağlı sancak merkezi olan Sinop şehri, Müslümanların ve gayrimüslimlerin birlikte yaşadığı ve pek çok özellikleriyle, Anadolu şehrinin taşıdığı sosyoekonomik hususiyetleri yansıtan bir şehir görünümündedir. Tanzimat’ın uygulandığı şehirde, gayrimüslim mahallelerinin surlar dışında olduğu anlaşılmaktadır. Şehirdeki gayrimüslim halkın kazancı ve gelir kaynaklarını, başta mesleki gelirler olmak üzere diğer yan gelirler oluşturmaktadır. Değişik kaynaklardan elde edilen bu gelirlere göre hane başına düşen ortalama gelirin iki gayrimüslim mahallesinde şehir ortalamasının üzerinde dört mahallede ise altında olduğu görülmektedir. Bu dönemin hâkim anlayışı gereği, kişilerin ekonomik düzeyine göre tevzi edilecek verginin düzenlenmesi amacıyla temettuat sayımları yapılmıştır. Yeni düzenlemeye göre yapılan sayımlar sonrasında, gayrimüslimlerin ödedikleri cizye vergisinin miktarının fazla olmasından dolayı, gayrimüslimlerden şehirdeki Müslümanlardan daha çok vergi toplandığı gözlemlenmektedir.

The purpose of this study is to reflect the economic and social structures of the non-Muslims living in a small town of the Ottoman Empire.The investigated period, Sinop was the district of Bolu Province where Muslim and non-Muslim people living together,which reflected the same socio-economic features with other cities around. The non-Muslim neighborhoods were outside the city walls where the Reforms were adopted. Non-Muslim people earned their living from the trade they performed and also from other sources. According to the reference books, the annual income of two neighborhoods of the non-Muslim people were above and four neighbourhoods were below the city income rate. Relating to the rules, the taxation was organised according to the economic levels of the people. It was observed that the muslim people living in the city paid more tax than the non-muslims because of the high amount of jizyah that non-muslim paid.