Tarihi gerçeklik ve kurmaca gerçeklik bağlamında Yervant Odyan'ın "Abdülhamid ve Sherlock Holmes" romanı üzerine bir inceleme

Abstract

Edebiyat dünyası, gerçek yaşamla her zaman iç içe bir şekilde varlığını sürdürmüştür. Yazma eylemini gerçekleştiren sanatçı, yaşadığı dönemi ve olayları kendi süzgecinden geçirerek eserlerine yansıtır. Bu sebeple kurmaca eserler, gerçeklikten bağımsız bir şekilde oluşturulmaz. Ancak her eser nesnel gerçekliği, olduğu gibi yansıtmaz. Gerçekliğin yansıtılmasındaki bu fark, sanatçının dünyayı algılama biçimi ve üslup özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Kurmaca gerçeklik, yazarın öznel düşüncelerle yarattığı dünyadır. Tarihi gerçeklik ise yazara kurguda ilham veren olayların doğuş noktasıdır. Bir başka ifadeyle kurmaca eserlere konu olan olay ve kişilerin, gerçek yaşamdaki karşılığıdır. Tarihi gerçeklik ile kurmaca gerçeklik arasındaki ilişki, metnin kendi içinde tutarlı bir yapı oluşturmasını sağlar. Bu bağlamda, çalışmamızda Yervant Odyan'ın Abdülhamid ve Sherlock Holmes adlı eserinde, tarihi gerçekliğin kurmaca dünya içinde nasıl ele alındığı kurgu unsurları açısından incelenmiştir. Sir Arthur Conan Doyle'un yaratıcısı olduğu kurmaca bir karakter olan Sherlock Holmes ile tarihi bir kişilik olan Sultan Abdülhamid'i yan yana getiren eserin, 2011 yılında Türk Edebiyatında Polisiye Romanın Tarihsel Gelişimi 1884-1928 başlıklı TÜBİTAK araştırma projesiyle Latin harfli çevirisi yapılır. Roman, II. Meşrutiyet'in ilan edilme sürecinde yaşanan olayları, kronolojik bir biçimde yansıtmaktadır. Eserin kurgusunda tarihi olaylardan yararlanılmıştır. Sultan Abdülhamid Dönemi'nin çalkantılı olayları, Meşrutiyet'in ilan edilme yolunda cemiyetlerin faaliyetleri romanda ayrıntılı bir şekilde aktarılmaktadır. Ayrıca karakterler aracılığıyla Abdülaziz'in ölümü ve Mithat Paşa'nın yargılanması olaylarına da değinilir. Romanda kullanılan fotoğraf, mektup ve telgraflar; gerçekliği verme aşamasında kullanılan önemli unsurlardandır. Tarihi olgular dışında romanın başkarakteri haricinde kullanılan tarihi kişilikler vardır: Ebülhüda Efendi, Musurus Paşa, Talat Paşa, Fehim Paşa, Necib Melhame Paşa bunlardan birkaçıdır. Çalışmamızda öncelikle tarihi gerçeklik ve kurmaca gerçeklik kavramları hakkında bilgi verilmiş, daha sonra tarih ve roman ilişkisi genel hatlarıyla ele alınmıştır. İncelememizin, ikinci bölümünü oluşturan Tarihi Gerçeklik ve Kurmaca Gerçeklik Açısından Abdülhamid ve Sherlock Holmes Romanının İncelenmesi başlığı altında; kişi, olay, mekân, bakış açısı ve zaman unsurları bağlamında romanın kurgu yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

The world of literature has always existed intertwined with real life. The artist, who performs the act of writing, reflects the period and events he/she lived through in his works by filtering them. For this reason, fiction works are not created independently from reality. However, not every work reflects objective reality as it is. This difference in reflecting reality stems from the artist's way of perceiving the world and his/her stylistic features. Fictional reality is the world created by the author with subjective thoughts. Historical reality is the birth point of events that inspire the author in fiction. In other words, it is the real-life counterpart of the events and people that are the subject of fictional works. The relationship between historical reality and fictional reality enables the text to create a consistent structure within itself. In this context, in our study, in Yervant Odyan's work named Abdulhamid and Sherlock Holmes, how historical reality is handled in the fictional world is examined in terms of fictional elements. The work, which brings together the fictional character Sherlock Holmes, a fictional character created by Sir Arthur Conan Doyle, and the historical personality Sultan Abdulhamid, is translated in Latin in 2011 with the TÜBİTAK research project titled Historical Development of Detective Novel in Turkish Literature 1884-1928. The novel reflects the events that took place during the proclamation of the II Constitutional Monarchy in a chronological way. Historical realities were used in the fiction of the work. The turbulent events of the Sultan Abdulhamid Period and the activities of the societies on the way to the proclamation of the Constitutional Monarchy are explained in detail in the novel. The death of Abdulaziz and the trial of Mithat Pasha are also mentioned through the characters. Photographs, letters and telegrams used in the novel; It is one of the important elements used in the stage of giving reality. Apart from historical facts, there are historical personalities used in addition to the main character of the novel: Ebülhüda Efendi, Musurus Pasha, Talat Pasha, Fehim Pasha, Necib Melhame Pasha are a few of them. In our study, firstly, the concepts of historical reality and fictional reality were given, and then the relationship between history and novel was discussed in general terms. In the second part of our review, under the title of An Analysis of Abdulhamid and Sherlock Holmes Novel from the Perspective of Historical Reality and Fictional Reality; The fictional structure of the novel has been tried to be revealed in the context of the person, event, place, point of view and time.