Ders imecesi (Lesson study) mesleki gelişim yaklaşımının sınıf öğretmenlerinin pedagojik alan bilgisi gelişimine ve öğrencilerin akademik başarılarına etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı hayat bilgisi dersi, Evimizde Hayat ünitesinde ders imecesi yaklaşımının sınıf öğretmenlerinin pedagojik alan bilgilerinin gelişimine ve öğrencilerin akademik başarılarına etkisini incelemektir. Çalışmada nitel ve nicel yaklaşımın birlikte kullanıldığı karma araştırma yaklaşımı benimsenmiştir. Nicel yaklaşım bağlamında deneysel yöntemin ön test son test kontrol gruplu yarı deneysel deseni; nitel yaklaşım bağlamında özel durum (örnek olay) çalışmasının bütüncül tekli durum deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu 2019-2020 eğitim öğretim yılında Ağrı ili Merkez ilçesinde iki farklı ilkokulda görev yapan sınıf öğretmenleri (n=4) ve dört deney grubu ile iki kontrol grubu olarak belirlenen altı farklı sınıfta öğrenim gören üçüncü sınıf öğrencileri (n=167) oluşturmuştur. Çalışma grubunun belirlenmesinde gönüllük esası temel alınmış olup, amaçlı örnekleme yönteminin ölçüt örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmaya katılan sınıf öğretmenlerinin pedagojik alan bilgilerinin gelişiminin ve ders imecesine yönelik görüşlerinin tespiti, görüşme, gözlem ve doküman analizi yöntemleriyle incelenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla yarı yapılandırılmış görüşme formu, ders planı, ders planına entegre edilmiş yapılandırılmış sorular, pedagojik alan bilgisi testi ve gözlem formları ile veri çeşitlemesine gidilmiştir. Öğrencilerin akademik başarılarının gelişiminin tespitinde araştırmacı tarafından hazırlanan, ders imecesi uygulaması öncesi ve sonrasında ön test ve son test olarak uygulanan ünite başarı testi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen nitel veriler betimsel ve içerik analizi yöntemleriyle çözümlenmiştir. Nicel verilerin analizinde ise SPSS 22.0 istatistik programı kullanılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenler ile ders imecesi süreci, her kazanıma yönelik iki döngü halinde yürütülmüş ve uygulama 7 hafta sürmüştür. Ders imecesi gruplarında yer alan öğretmenler öncelikle iş birliği ile, ilgili kazanıma yönelik ayrıntılı bir plan oluşturmuşlardır. Ardından ders programına göre öğretmenlerden biri oluşturulan ders planını sınıfında uygulamıştır. Bu esnada diğer öğretmen ve araştırmacı öğretimi gözlemlemiştir. Ders sonrası değerlendirme ve geliştirme aşamasında, dersi sunan öğretmen ve gözlemciler öğretimi geliştirmek adına iyileştirici önerilerde bulunarak ders planı revize edilmiştir. Yeniden düzenlenen ders planı gruptaki diğer öğretmen tarafından kendi sınıfında uygulanmıştır. Ders sonrasında yine gözlemler çerçevesinde öneriler getirilerek nihai plan oluşturulmuştur. Yapılan analizlere göre; ders imecesi uygulamasının sınıf öğretmenlerinin pedagojik alan bilgilerine olumlu yönde katkı sağladığı tespit edilmiştir. Bu süreçte öğretmenlerin özellikle öğretimsel stratejiler ve öğrenci anlayışları bağlamında daha çok gelişim sağladıkları belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen diğer sonuca göre; ders imecesi uygulamasının öğrencilerin akademik başarılarını anlamlı düzeyde artırdığı saptanmıştır. Özellikle sosyo-ekonomik ve akademik başarı düzeyi düşük olan okullarda ders imecesi uygulamasının akademik başarının artmasında daha etkili olduğu belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgulara dayanarak birtakım öneriler sunulmuştur. Buna göre; öğretmenlere, ders imecesi yaklaşımının tanıtılacağı hizmet içi eğitimler düzenlenebilir, ders imecesi yaklaşımı farklı branş ve dersler kapsamında aktif bir şekilde okullarda planlanarak uygulanabilir. Ders imecesi sürecinde gerçekleştirilen sınıf içi uygulamaların paylaşılıp diğer öğretmenlerin de görebilecekleri platformlarda sunulması ve ders imecesinin özellikle sosyo-ekonomik ve akademik başarı düzeyi düşük olan okullarda uygulanmasıyla akademik başarının artırılması sağlanabilir. Bunun yanı sıra ders imecesi yaklaşımının öğrenci ve öğretmenlerin farklı bilişsel ve duyuşsal alanlarına ilişkin gelişimlerine etkisi araştırılabilir. Ayrıca ders imecesinin yansımaları ve pedagojik alan bilgisine yönelik, eğitimin diğer paydaşları (öğrenci, veli, okul yönetimi vb.) tarafından algılanışına ilişkin çalışmalar yürütülebilir.

The aim of this study is to examine the effect of lesson study approach on the development of classroom teachers' pedagogical content knowledge and students' academic achievement within the scope of the Life at Home unit of life studies lesson. In the study, a mixed research approach, in which qualitative and quantitative approaches are used together, has been prefered. In the context of the quantitative approach, the quasi-experimental design of the experimental method with pretest-posttest control group was used. In the context of the qualitative approach, the holistic single case pattern of the case study was used. The study group consists of classroom teachers (n = 4) working in two different primary schools in the central district of Ağrı in the 2019-2020 academic year, and four experimental groups and two control groups, which are third grade students (n = 167) studying in six different classes. In determining the study group, the principle of volunteerism was taken as a basis, and the criterion sampling technique of the purposeful sampling method was used. Determination of participant classroom teachers' development of pedagogical content knowledge and their views on lesson study has been tried to be examined by interview, observation and document analysis methods. For this purpose; Data diversification was made by the mean of the semi-structured interview form, lesson plan, structured questions integrated into the lesson plan, pedagogical content knowledge test and observation forms. In determining the development of students' academic achievement, the unit achievement test, which was prepared by the researcher and applied as a pre-test and a post-test before and after the lesson study practice was used. The qualitative data obtained from the study were analyzed by descriptive and content analysis methods. SPSS 22.0 statistics program was used in the analysis of quantitative data. The Lesson Study process with the teachers participating in the research was carried out in two cycles for each outcome and the practice took up to 7 weeks. The teachers in the lesson study groups first of all created a detailed plan for the relevant outcome in cooperation. Then, one of the teachers implemented the lesson plan, which was created according to the lesson program, in his class. Meanwhile, other teacher and observer observed the teaching. The lesson plan was revised by the teachers and observers making remedial suggestions to improve the teaching in the post-lesson evaluation and development phase. The revised lesson plan was implemented by the other teacher in the group in his own class. After the lesson, suggestions were made within the framework of the observations and the final plan was created. According to the performed analysis; it has been determined that the lesson study practice positively contributed to the pedagogical content knowledge of classroom teachers. In this process, it was determined that teachers made more improvements especially in the context of instructional strategies and student understanding. According to the other result obtained from the study; it has been determined that the practice of lesson study significantly increases the academic achievement of the students. Especially in schools with low socio-economic and academic achievement levels, it has been determined that the practice of lesson study is more effective in terms of academic achievement. Some recommendations have been made based on the findings obtained from the study. In the context of the results; in-service trainings can be organized where teachers will be introduced to the lesson study approach, lesson study approach can be actively planned and applied in schools within the scope of different branches and lessons, it can be ensured that the classroom practices performed during the lesson study process would be shared and presented on platforms that other teachers could see, academic success can be increased by applying the lesson study, especially in schools with low socio-economic and academic success. Besides this, the effect of the lesson study approach on the development of students and teachers in different cognitive and affective areas can be investigated. In addition, studies can be carried out on the reflections of lesson study and pedagogical content knowledge, on the perception of education by other stakeholders (student, parents, school administration, etc.).