BEŞE UNVANI HAKKINDA

Abstract

Geleneksel Osmanlı siyaset düzleminde merkezde yer alan padişahın mutlak bir hükümdar tipi tesis etmesinde birincil önemi olan yeniçeriliğin tarihi, uzun zaman İmparatorluğun tarihi anlamına gelmiştir. Yeniçerilerin kullanmasının bir "gelenek" haline geldiği beşe unvanı, bir kişinin yeniçeri olup olmadığının anlaşılması hususunda araştırmacılar tarafından da bir gösterge olarak değerlendirilmiştir. 1559 tarihinden sonra hızla taşraya yayılmaya ve kendilerine toplumsal bir zemin tesis etmeye başladıklarını gördüğümüz yeniçerilerle birlikte taşrada beşe unvanı, hemen birçok kişinin kullandığı en yaygın unvan haline gelmiştir. İşte bu makalede, Osmanlı toplumunu gözleyebileceğimiz en iyi belge grubu olan şer'iye sicillerinde neredeyse her kayıtta karşılaştığımız beşe unvanının, 17. yüzyıla gelindiğinde sadece yeniçerilerin kullandığı bir unvan olarak kullanılıp kullanılmadığı sorusunun cevabı gerekçeleri ile birlikte verilmeye çalışılmıştır. Netice itibariyle, 17. yüzyıla gelindiğinde beşe unvanının sadece yeniçeriler tarafından kullanılmadığı anlaşılmıştır

Because Janissary Army was mostly used for consolidating the power of sultan as an absolute monarch in traditional Ottoman politics, its history synchronically came to mean the history of Empire. The title “beshe”, which was traditionally used by janissaries, has also become an indicator for the researchers to verify whether a person was a janissary. After 1559, when janissaries rapidly spread to the provinces and started to provide themselves a social basis, the title “beshe” became one of the most common titles that many people used. In the Sharia court records, which are the best group of documents to observe the Ottoman society, the title “beshe” could be seen in almost every record. In this article the question we try to answer is that whether it was still a title belonged only to the janissaries or not by the beginning of the 17th century. Under the lights of those records, it was eventually seen that the beshe title was not only used by Janissaries, but also adopted by other social groups in Ottoman perihperies in the 17th century