Sâmiha Ayverdi'nin romanlarında şahıslar kadrosu ve karakterizasyon

Abstract

Roman kurmacadır, ancak gerçeği yansıtan ve gerçeklerden beslenen bir kurmacadır. Romanda asıl olan anlatının gerçeği ya da doğruyu yansıtmasından ziyade kendi içerisinde tutarlı olmasıdır. Romanı oluşturan unsurların kendi içerisinde tutarlı olması, kurmaca yapıdaki işlevi ve roman kurgusundaki yeri büyük bir önem teşkil etmektedir. Kurmaca bir yapıya sahip olan romanın, kurgusunu oluşturan her bir unsurun, anlatı içerisinde ayrı fonksiyonları mevcuttur. Romanın olmazsa olmazlarından olan şahıs unsurunun, okura tanıtım aşaması ve bunların romana uyumlu bir şekilde dağılımı, itina gerektiren bir husus olmakla birlikte yazarın sanatını uygulamadaki başarısını da yansıtmaktadır. Cumhuriyet dönemi önemli müteffekkir yazarlarından olan Sâmiha Ayverdi, vücuda getirdiği eserleri ile edebiyat dünyasında kendine has bir yer edinmiştir. Yazarın kaleme almış olduğu eserleri, tezli roman özelliğindedir. Dinî, tasavvufî ögelerin hakim olduğu bu romanların hemen hepsinin geri planında, yazarın yaşadığı dönemde tanıklık etmiş olduğu siyasal, toplumsal, sosyal ve kültürel olayların aileler ve bireyler üzerindeki etkilerine de yer verilmiştir. Yazar, doğru bildiklerini insanlara/okura aktarmayı kendine bir vazife bilmiş ve farklı anlatım tekniklerinden yararlanmıştır. Sâmiha Ayverdi'nin romanları ile ilgili bu güne kadar birçok araştırmacı tarafından çalışmalar yapılmıştır. Fakat roman şahıslarının olay örgüsüne katılışları işlevsel açıdan incelenmemiş ve yine bu şahısların okura tanıtım aşamasında başvurulan anlatım teknikleri de bütünlüklü bir şekilde incelemeye tabi tutulmamıştır. Şahıslarını özenle seçip onların dış görünüş tasvirinden ziyade bilhassa psikolojik yönleri ile ilgilenen Sâmiha Ayverdi, gerek geleneksel gerekse modern tekniklerden yararlanarak bunları anlatı içerisinde birleştirmiştir. Yazar, kimi zaman şahıslarını doğrudan tanıtmış kimi zaman da onları davranışlarıyla sunarak okurun karakterle ilgili çıkarımlarda bulunmasını sağlamıştır. Bu çalışmada, Sâmiha Ayverdi'nin, romanlarının tezli olması dolayısıyla anlatım tekniklerini göz ardı ettiği; bunları yeterince kullanmadığı, kullanmayı bilmediği yahut önemsemediği yönünde yapılan haksız eleştirilerin aksine yazarın, tezini ortaya koyarken karakterlerini buna uygun olarak özenle seçtiği ve farklı teknikler kullanarak başarılı bir şekilde karakterizasyon yaptığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, yazarın muhtevayı sunmadaki başarısının karakterizasyondaki ustalığına bağlı olduğu da gösterilmeye çalışılmıştır.

The novel is fiction, but one that reflects and feeds on reality. The main thing in the novel is that the narrative is consistent within itself rather than reflecting the truth or truth. The consistency of the elements that make up the novel, its function in the fictional structure and its place in the fiction of the novel is of great importance. Each element that constitutes the fiction of the novel which has a fictional structure, has separate functions within the narrative. The stage of introducing the personality element, which is one of the indispensable elements of the novel, to the reader and their distrubution in harmony with the novel, although it a matter that requires attention, also reflects the success of the author in applying her art. Sâmiha Ayverdi, one of the important thinker writers of the Republic Period, has gained a unique in the world of literature with the works she created. The works written by the author are novels with thesis. The effects of the political, social, social and cultural events that the writer had witnessed in her lifetime on families and individuals are also included in the background of almost all of these novels, which are dominated by religious and mystical elements. The writer took her duty convey what she knew correctly to the reader and made use of different expression techniques. Many researchers have studied the novels of Sâmiha Ayverdi until today. However, the participation of the novel persons in the plot has not been examined functionally and the narrative techniques used in the introductory stage of these individuals to the reader were not subjected to a thorough examination. The author, carefully chooses her people and deals with psychological aspects rather than their extarnel image depiction, has combined them in the narrative by using bot traditional and modern techniques. The author sometimes introduced her persons directly and sometimes presented them with their behavior, enabling the reader to make inferences about the character. In this study, Sâmiha Ayverdi ignored the narrative techniques due to her novels being thesis; Contrary to the unfair criticism that they did not use, know, or care about them, it was attempted to demonstrate that the author carefully selected her characters accordingly and used different techniques while putting forward her thesis. In addition, it has been tried to show that the success of the author in presenting the content depends on her mastery in characterization.