Symphytum L. cinsine ait bazı endemik türler üzerinde morfolojik, anatomik ve ekolojik araştırmalar

Abstract

Bu tez çalışmasında,Symphytum bornmuelleri Bucknall ve Symphytum aintabicum'un Hub.-Mor.& Wickens morfolojik, anatomik ve ekolojik özellikleri incelendi. Türler Türkiye'nin endemik Öksin ve Doğu Akdeniz elementi olupdar bir yayılışa sahiptir. Morfolojik ve anatomik incelemeler ışık ve stereo mikroskopları kullanılarak yapıldı. Kök, gövde, yaprak, çiçek, meyva ve tohum gibi vejetatif ve generatif organların ayrıntılı morfolojik özellikleri verildi. Anatomik çalışmalarda, türlerin kök, gövde ve yapraklarından enine ve yaprakların üst ve alt yüzeylerinden boyuna kesitler alındı. S. bornmuelleri ve S. aintabicum mezofil yapısı bakımından bifasiyal yapraklara sahiptir. Stomalar yaprakların her iki yüzeyinde gözlendi. S. bornmuelleri de stomalar anomositik tipte iken, S. aintabicum da ise anomositik ve anizositik tiptedir. Vejetatif ve generatif organlar üzerinde sap hücre sayısı ve uç kısımları farklı örtü tüyleri ve sap hücre sayıları farklı salgı tüyleri görüldü. Kaliks dişlerinin derinliği, korolladaki limbus boyunun tüp boyuna oranı, korolla pullarının tepede stamenlerden uzun ya da kısa olması, yapraklardaki damarlanma tipi, çiçek durumundaki çiçek sayısı, kaliks loplarının uç yapıları ve stilus boyu türlerin ayırtedilmesinde önemli taksonomik karakterler olarak belirlendi. Gövde korteksindeki kollenkima ve parankimanın tabaka sayısı, demetler arasındaki sklerenkimanın tabaka sayısı,iletim demetlerinin durumu, korteksteki kollenkima ve parankima tabakalarının dağılımı, yapraklarda epidermadaki mikropapilla ve papillaların yoğunluğu, stoma indeksi ve tipleri, epiderma hücrelerinin kenar yapısı ve kapitat salgı tüylerinin sap hücre sayısı ve baş yapısı çok değerli ayırtedici anatomik karakterler olarak bulundu. Toprak örnekleri bu türlerin çiçeklenme periyotlarında alındı ve toprak örneklerinin fiziksel ve kimyasal özellikleri tespit edildi. İnceleme türlerikilli-tınlı ve tınlı, tuzsuz, hafif alkali, orta derecede kireçli, zengin organik madde, azot, fosfor ve potasyum içeren topraklarda yayılış göstermektedir.

In this thesis study, morphological, anatomical and ecological properties of Symphytum bornmuelleriBucknall and Symphytum aintabicumHub.-Mor.& Wickens were investigated. These species are endemic Euxine and East Mediterranean element of Turkey and have limited distribution. Morphological and anatomical investigations were made using light and stereo-microscopes. Morphological properties of vegetative and generative organs such as root, stem, leaf, flower, fruit and seed were given in detail. In anatomical investigaions, the cross-sections were taken from root, stem and leaves of species, and the surface-sections were taken from upper and lower surfaces of leaves. S. bornmuelleri and S. aintabicum have bifacial leaves in terms of mesophyll structure. Stomata were observed on both upper and lower surfaces of the leaves. While stomata are anomocytic type in S. bornmuelleri, stomata were anomocytic and anisocytic in S. aintabicum. On vegetative and generative organs, the number of stalk cells and and part with different eglandular trichomes and glandular trichomes with different number of stalk cells were seen, respectively. The depth of the calyx teeth, ratio of limbus length to the tube length in the corolla, corolla scales being long or short from stamens at the top,veining type in leaves, the number of flowers in chymos, the edge structures of calyx sections, the tallness of style were determined to be important as taxonomic characters. The number of layers of collenchyma and parenchyma in the stem cortex, the number of layers of sclerenchyma between the vascular bundles, the status of the vascular bundles, the distribution of collenchyma and paranchyma layers in stem cortex the density of micropapilla and papillae in the cuticle and epiderma, stoma index and types, the margin structure of epiderma cells and stalk cell number and head structure of capitate trichomeswere found to be very valuable as distinguishing anatomical characters. Soil samples were taken during flowering periods of these species and the physical and chemical properties of soil samples were determined. The investigated species depict a distribution on the soil containing clayey-loamy, loamy, saltless, slightly alkaline, medium degree calcareous, rich in organic matter, nitrogen, phosphorus, and potassium.