İlkokul fen bilimleri öğretim programı, ders kitabı ve öğrenci kazanımlarının bilimsel süreç becerileri bakımından değerlendirilmesi

Abstract

İnsanoğlunun doğayı merakı bilimi ortaya çıkarmıştır. Toplumların gelişip ilerleyebilmesi için bilimi her alanda kullanabilmeleri gereklidir. Bu nedenle bireylerin bilim ile çok küçük yaşlarda tanışmaları sağlanmalı, okullarda ise ilköğretimin başından itibaren fen bilimleri dersi aracılığıyla öğrencilere bilimsel çalışmalar yaptırılarak bilim için gerekli olan bilimsel beceriler kazandırılmaya çalışılmalıdır. Bilimsel becerileri kazanmış bir birey karşılaştıkları problemler ile fen konuları arasında bağlantı kurabilecek, problemlerin çözümünde bilimsel yöntemleri kullanabilecektir. Bu nedenle araştırmada ilkokul fen bilimleri öğretim programı, ders kitabı ve öğrenci kazanımlarının bilimsel süreç becerileri açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim öğretim yılının ikinci döneminde Aksaray İli ilkokullarında öğrenim gören 1133 4. sınıf öğrencisi (540 kız, 593 erkek) ile 31 ilkokul 4. sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan karma yöntem araştırma desenlerinden iç içe karma desende; sınıf öğretmenlerinin bilimsel süreç becerileri hakkındaki düşünceleri durum çalışması yöntemi ile; öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinin karşılaştırılması açısından tarama yöntemi ile, fen bilimleri dersi öğretim programı ve ders kitabının bilimsel süreç becerileri ise doküman analizi ile incelenmiştir. Araştırmanın yazılı dokümanlarının incelenebilmesi için Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanan "ilkokul 4. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı" ve "İlkokul 4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı" kullanılmıştır. Öğrenci beceri düzeylerinin belirlenebilmesi için araştırmacı tarafından hazırlanan "Araştırma Formu", Smith ve Welliver (1994) tarafından geliştirilmiş ve Başdağ ve Güneş (2006) tarafından Türkçe'ye uyarlanan "Bilimsel Süreç Değerlendirme Testi" kullanılmış, öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri hakkındaki görüşlerinin belirlenebilmesi için "Öğretmen Görüşme Formu" kullanılmıştır. Bilimsel süreç değerlendirme testi 40 sorudan oluşmakta ve 13 bilimsel süreç becerisini ölçmekte olup testin güvenirlik katsayısı 0,81 olarak belirlenmiştir. Öğretmen görüşme formu ise araştırmacı tarafından uzman görüşü alınarak hazırlanan, on dört yarı yapılandırılmış sorudan oluşmaktadır. Yapılan incelemeler sonucunda fen bilimleri dersi öğretim programı kazanımları ve ders kitabı etkinliklerinin bilimsel süreç becerilerini kapsama düzeyinin düşük olduğu belirlenmiştir. Sonuçlar öğrenciler açısından incelendiğinde öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinin orta düzeyde olduğu saptanmıştır. Programda ve ders kitabında birleştirilmiş bilimsel süreç becerileri kazanımına daha fazla ağırlık verilmesine rağmen öğrencilerin temel bilimsel süreç beceri düzeyleri daha yüksek bulunmuştur. Kız öğrencilerin, erkek öğrencilere göre bilimsel süreç becerilerini kullanmada daha başarılı oldukları belirlenmiştir. Sonuçlar öğretmenler açısından incelendiğinde öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri bilgisinin yeterli olmadığı görülmüştür. Öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini kazanmaları için fen bilimleri eğitim programı ile ders kitabının bilimsel süreç becerilerini daha fazla kapsayıcı şekilde hazırlanması ve öğretmenlerin de bilimsel süreç becerileri konusunda eksikliklerinin tamamlanması gerekmektedir.

Mankind's interest in nature has revealed science. In order for societies to develop and progress, they should be able to use science in every field. For this reason, individuals should be introduced to science at a very young age, and at the beginning of primary education, students should have scientific studies done in science schools and try to gain the necessary scientific skills for science. An individual who has gained scientific skills will be able to relate the problems they encounter with science subjects and use scientific methods to solve the problems. Therefore, it is aimed to evaluate the science curriculum, textbook and student acquisitions in terms of scientific process skills. The study group of the research consists of 1133 4th grade students (540 girls, 593 boys) and 31 4th grade students in Aksaray Province primary schools in the second semester of the 2017-2018 academic year. In the research, nested mixed pattern which is one of the mixed method research designs was used. The case study method was used for classroom teachers 'thoughts about scientific process skills, screening method was used to compare students' scientific process skills, document analysis was used for examining science curriculum and textbook in terms of scientific process skills. In order to examine the written documents of the research, "Primary School 4th Grade Science Teaching Program" and Primary School 4th Grade Science Course Book hazırlanan prepared by the Board of Education were used. To determine student scientific process skill levels, Scientific process skills test developed by Smith and Welliver (1994) and adapted to Turkish by Başdağ and Güneş (2006) was used. "Teacher interview form" was used to get the opinions of teachers about scientific process skills. The scientific process assessment test consists of 40 questions and measures 13 scientific process skills, and the reliability coefficient of the test is 0.81. The teacher interview form was prepared by the researcher with the opinion of the expert and its content consists of fourteen semi-structured questions. As a result of the examinations, it was determined that the science program skills and textbook activities have a low level of scientific process skills. When the results were examined in terms of students, it was found that the scientific process skills of the students were intermediate. Although more emphasis was given to gaining basic process skills in the program and textbook, the combined process skill levels of the students were found to be higher. Although more emphasis was placed on the acquisition of combined scientific process skills in the program and in the textbook, the students' level of basic scientific process skills was found to be higher. It was determined that female students were more successful in using scientific process skills than male students. When the results were examined in terms of teachers, it was concluded that the teachers' knowledge of scientific process skills was not sufficient. In order for the students to acquire scientific process skills, it is necessary to prepare the science education program and the textbook more comprehensively to the scientific process skills and to complete the deficiencies of the teachers in the scientific process skills.