Behçet Necatigil'in şiirlerinin anlam bilim bakımından incelenmesi

Abstract

Şiir, dil ile gerçekleştirilen, malzemesi dil olan bir sanattır. Şiir incelemelerinde dil çalışmaları yapmak; şiir sanatını, ortaya konan şiiri ve onu gerçekleştiren sanatçıyı anlamak ve çeşitli yönlerden değerlendirmek açısından önemlidir. Dil, anlamların iletilmesi üzerine kurulmuş bir sistemdir. Anlambilim, dil göstergelerinin anlama ilişkin bütün özelliklerini ele alan bilim dalıdır. Bu çalışmada, Cumhuriyet Dönemi'nin önemli şairlerinden biri olan Behçet Necatigil'in şiirleri anlambilimin çeşitli başlıkları açısından ele alınmıştır. Sözcükler arası anlam ilişkileri, değişmeceli anlamlar ve kalıplaşmış dil birimleri çalışmanın başlıca konularıdır. Çalışmanın amacı Necatigil'in şiirlerinin bazı anlam özelliklerinin belirlenmesi ve şairin sanatını gerçekleştirirken dilin anlamsal özelliklerinden ne şekilde faydalandığının ortaya konulmasıdır. Konu başlıklarının aydınlatılmasında, şairin "Bile / Yazdı, Yazılar" (Düzyazılar I) adlı kitabında derlediği yazılarıyla ortaya koyduğu poetikasından ve "Konuşmalar, Konferanslar" (Düzyazılar II) adlı kitabında yer alan röportajlarında ve konferans konuşmalarında belirttiği görüşlerinden faydalanılmıştır. Çalışmamız üç bölümden meydana gelmektedir. Sözcükler arası anlam ilişkilerinin ele alındığı birinci bölümde Behçet Necatigil'in şiirleri, "eş adlılık ve çok anlamlılık", "kavram karşıtlığı" ve "kavram alanı" başlıkları açısından ele alınmıştır. Birinci bölümde dilin bu anlamsal özelliklerinin, divan edebiyatında sık kullanılmasına rağmen Cumhuriyet döneminde giderek etkisini yitiren ancak Necatigil tarafından sıkça kullanılan (cinas, tevriye, tenasüp gibi) söz sanatlarında ve şairin yenilikçi kullanımlarında ne şekilde etkili olduğu üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde değişmeceler ele alınmıştır. Nizamettin Uğur'un değişmeceler için yaptığı sınıflandırmadan faydalanılan bu bölümde, Necatigil'in şiirlerinde yer alan örneklemeye dayalı "benzetme", "eğretileme"; "değinmece", "yoksunlama" ve bütünselliğe dayalı "düzdeğişmece" ve "niceleme" değişmeceleri sınıflandırılmıştır. Üçüncü bölüm Necatigil'in şiirlerinde yer alan kalıplaşmış dil birimlerinin ele alındığı bölümdür. Şairin şiirlerinde yer alan deyimler, atasözleri ve kalıp sözler tespit edilmiştir. Bu bölüm şairin konuşma diline yaklaşan üslubuyla yakından ilişkilidir. Çalışmada Necatigil'in 761 şiiri belirtilen bu başlıklar altında taranmıştır. Örneklendirme sırasında bazı şiirlerin yalnızca konu başlığıyla ilişkili satırları alıntılanırken tekrara düşmemek için bazı şiirlerin isimleri ile kaynak kitapta yer aldıkları sayfa numaralarının verilmesi uygun görülmüştür. Aynı konu başlığı içerisinde, şiirlerde birbirini tekrar eden ya da çok benzer durumdaki örneklerin yalnızca belli bir kısmına yer verilmiştir.

Poetry is an art, which is realized with language and whose material is the language. Studying the language in poetry analysis is important for understanding and evaluating the art of poetry, poetry and the artist who performed it. Language is a system based on the transmission of meanings. Semantics is a discipline that deals with all the meaning-related features of language signs. In this study, the poems of Behçet Necatigil, one of the important poets of the Republican Period, are discussed in terms of various titles of semantics. Relations of meaning between words, figurative meanings and formulaic language units are the main topics of study. The aim of the study is to determine some meaning characteristics of the poems of Necatigil and to reveal how he used the semantic features of the language while performing the art of the poet. In the explanation of the subject titles, his poetics, which came out with his articles he compiled in his book "Bile / Yazdı, Yazılar" (Düzyazılar I)" and his views in the interviews and conference speeches in his book "Konuşmalar, Konferanslar" (Düzyazılar II) were used. Our study consists of three chapters. In the first chapter, which deals with the relations of meaning between words, Necatigil's poems are dealt with in terms of "homonymy and polysemy", "antonymy" and "conceptual field" titles. In the first chapter, focuses on how these semantic features of language are effective in the rhetoric (such as cinas, tevriye, tenasüp ) as well as in the innovative uses of the poet. Although these verbal arts were frequently used in divan literature, they lost their influence in the Republic Period. Despite this, Necatigil benefited from them in his art. The subject of the second chapter is trope. In this chapter, where used Nizamettin Ugur's classification for tropes is used, "simile", "metaphor", "allusion", "antiphrasis", which are based on sampling, and "metonymy" and "quantification" which are based on holisticity on the examples in Necatigil's poems are classified. The third chapter is the section on the formulaic language units in Necatigil's poems. Idioms, proverbs and formulaic expressions in poems were determined. This chapter is closely related to the style of the poet approaching the language of speech. In this study, 761 poems of Necatigil were scanned under these titles. During the sampling, it was deemed appropriate to give the names of some poems and the page numbers in which they were included in the source book in order not to repeat the samples, only the lines related to the subject title were quoted. Within the same subject title, only a certain part of the repetitive or very similar examples in poems are included.